Keyhole Garden หรือ แปลงผักคีย์โฮล เป็นหนึ่งในรูปแบบของแปลงผักที่ได้รับความสนใจในแวดวงนักปลูกผักจากทั่วโลก ด้วยรูปแบบของแปลงที่เกิดประโยชน์หลายอย่างทั้งต่อพืชผักและสิ่งแวดล้อม
แต่อะไรคือ แปลงผักคีย์โฮล และแปลงผักที่ว่านี้ทำงานอย่างไร มีประโยชน์มากน้อยแค่ไหน เราจะพาไปรู้จักวิธีทำงานกัน
อะไรคือ แปลงผักคีย์โฮล
คีย์โฮล Keyhole Garden คือแปลงปลูกผักที่มีท่อทำปุ๋ยหมักอยู่ในแปลง ส่วนเหตุผลที่เรียกว่าคีย์โฮลเพราะหน้าตาเหมือนรูกุญแจที่มีทางเดินไปยังรูตรงกลางสำหรับใส่เศษอาหารจากครัวเรือน เพื่อทำเป็นปุ๋ยหมักให้ผักในแปลง ผักจะดูดปุ๋ยหมักจากท่อในดินไปใช้ในการเจริญเติบโต
ประโยชน์ของการทำคีย์โฮลคือช่วยลดขยะอย่างเห็นได้ชัด และยังเป็นรูปแบบสวนผักที่ช่วยประหยัดน้ำ โดยรดน้ำแค่ในส่วนของท่อปุ๋ยหมักแล้วน้ำจะกระจายไปยังแปลงดินที่มีชั้นหินด้านล่างช่วยเก็บความชื้นไว้ คีย์โฮลเริ่มต้นจากทวีปแอฟริกาที่มีภูมิประเทศแห้งแล้ง ยากต่อการทำเกษตร การทำแปลงผักคีย์โฮลจึงช่วยให้ชาวแอฟริกามีผักรับประทานในครัวเรือนได้ทั้งปี ซึ่งความสำเร็จตรงนี้ได้แพร่ขยายไปทั่วโลก รวมทั้งในเมืองไทยเองด้วย
ส่วนประกอบของคีย์โฮล
–แปลงปลูก ซึ่งควรมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 180 เซนิตเมตร สามารถปรับเปลี่ยนตามขนาดพื้นที่ที่มีได้ แต่ไม่ควรมีขนาดใหญ่เกินกว่านี้ เพราะจะทำให้ผักได้ธาตุอาหารไม่ทั่วถึง ดังนั้นแปลงควรมีความสูง 30 เซนติเมตร ขึ้นไป จะใช้งานสะดวก ไม่ต้องก้มปลูก หรือก้มเก็บผัก เเละควรเว้นช่องทางเข้าไปยังกลางแปลงประมาณ 60 เซนติเมตร หรือเปรียบเทียบง่าย ๆ มีลักษณะเหมือนกับก้อนเค้กที่ถูกตัดตรงกลางออก
–ท่อปุ๋ยหมักตรงกลาง หรือรูกุญแจ ทำจากวัสดุหลายชนิด ตะแกรงเหล็ก แผงตาข่ายที่มีความแข็งแรง หรือซี่ไม้ไผ่กั้นเป็นแท่งวงกลม สูงประมาณ 90 เซนติเมตร ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 30 เซนติเมตร
–เศษอิฐ ก้อนหิน เศษกิ่งไม้ นำมาใช้รองก้นแปลงชั้นล่าง วัสดุเหล่านี้จะช่วยรักษาความชื้นให้อยู่ในแปลงไม่ไหลลงพื้นดินชั้นล่าง
–ดินปลูกผัก โดยใส่ดินตรงกลางแปลงให้สูงกว่าปลายแปลงลักษณะเป็นเนินดิน ก่อนย้ายกล้าผักลงปลูกให้เตรียมดินโดยรดน้ำให้ชุ่มแล้วทิ้งไว้ 1 สัปดาห์ก่อน
วัสดุสำหรับทำแปลงคีย์โฮล
สิ่งสำคัญในการเลือกวัสดุทำแปลงปลูกคีย์โฮลคือความแข็งแรง และความสามารถเก็บความชื้นในแปลงไว้ได้นาน เช่น ก้อนหิน อิฐมอญ เเละบล็อกคอนกรีต หรือจะใช้ไม้ไผ่สานก็ทำได้เช่นกัน ซึ่งถือเป็นวัสดุที่หาได้ง่าย ใช้งบน้อยว่าวัสดุอื่น ๆ แต่อายุการใช้งานก็สั้นตามไปด้วย
คีย์โฮลทำงานอย่างไร
การทำงานของคีย์โฮลคือ การทำปุ๋ยหมักในแปลงผักโดยที่ไม่ต้องให้ปุ๋ยผักทีหลัง โดยท่อปุ๋ยหมักที่เกิดจากเศษอาหารในครัวเรือนทับทมกันจะค่อย ๆ ซึมไปกับน้ำที่รดไปสู่รากผักที่อยู่ในดิน เศษอาหารที่ใช้ทำปุ๋ยหมักได้แก่ ผัก ผลไม้ ข้าว เเละใบไม้ เเต่ไม่ควรใส่เนื้อสัตว์ หรือน้ำแกงลงไป เพราะจะทำให้เกิดกลิ่นแรงและแมลงรบกวน หากมีเศษเปลือกไข่ เเละเปลือกหอย จะใช้เวลาในการย่อยสลายนาน จึงควรทุบให้ละเอียดก่อน จากนั้นรดน้ำให้ชุ่ม แล้วปิดปากท่อด้วยผ้าบางกันแมลงเข้า
ทั่วไปแล้วปุ๋ยหมักจากเศษอาหารจะใช้เวลาย่อยสลายประมาณ 1 เดือน จึงควรกะระยะเวลาในการปลูกผักให้สัมพันธ์กันด้วย หรือจะใช้จุลินทรีย์ช่วยย่อยก็ร่นระยะเวลาได้เช่นกัน
อยากกินผักให้อร่อย ต้องรู้วันเก็บที่เหมาะสม
รวมสูตรน้ำหมัก&ปุ๋ยหมัก สำหรับปลูกผักปลอดสารพิษ
ติดตามบ้านและสวน Garden&Farm ได้ที่นี่
เรื่อง JOMM YB
ภาพประกอบ มนธีรา
