มีผักหลายชนิด ที่สามารถขยายพันธุ์ด้วยการ ปักชำผัก โดยไม่ต้องเพาะต้นกล้าใหม่ เช่น หัวหอม หอมแบ่ง ผักกาดขาว ผักชี เเละแครอท หรือผักพื้นบ้านคู่ครัวไทย เช่น กะเพรา โหระพา สะระแหน่ เเละตะไคร้ ที่เด็ดก้านมาชำดินหรือชำน้ำรอให้รากงอก แล้วค่อยนำไปปลูกต่อได้ง่าย ๆ
แต่ปัญหา ปักชำผัก ไม่ติด รากไม่งอก เน่าในน้ำ หรือแห้งตายในดิน ก็เกิดขึ้นได้เสมอ หากวิธีการชำและการดูแลไม่เหมาะสม ซึ่งประกอบด้วยปัจจัยหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นสภาพของน้ำ ดินที่ใช้ชำ กิ่งก้านที่เลือกนำมาชำ เเละอุณหภูมิรอบ ๆ บริเวณเพาะกล้าชำที่อาจร้อนเกินไป วันนี้เราจะพาไปดู 2 วิธีปักชำผักอย่าง กะเพรา และโหระพา ให้รากงอกด้วยขั้นตอนง่าย ๆ โดยใช้ขวดพลาสติกเหลือใช้เป็นภาชนะสำหรับปักชำ
อุปกรณ์ในการ ปักชำผัก
- ขวดพลาสติกใส ขนาด 1.5 ลิตร
- สว่าน
- ขี้เถ้าแกลบ
- คัตเตอร์
- กระถางเพาะชำ หรือถุงเพาะชำขนาดเล็ก
- ฟองน้ำ
- สก๊อตเทป
การปักชำแบบควบแน่น ในขวดพลาสติก
หลักการในการชำดินแบบควบแน่นคือ การควบคุมให้บรรยากาศรอบ ๆ ต้นพืชมีความความชื้นและอุณหภูมิที่เหมาะสม ซึ่งการปักชำให้ได้ผลดีนั้น นิยมทำในเรือนเพาะชำที่สามารถควบคุมอุณหภูมิให้พอเหมาะกับการแตกราก โดยต้องทำให้ความดันไอน้ำในบรรยากาศรอบ ๆ ต้นพืชมีค่าใกล้เคียงกับความดันไอน้ำในช่องว่างระหว่างเซลล์พืช การปักชำแบบควบแน่นในขวดพลาสติกจึงเป็นการควบคุมปัจจัยต่าง ๆ ดังกล่าว ซึ่งส่งผลต่อการงอกรากของพืชได้เป็นอย่างดี เพื่อช่วยให้พืชออกรากและเเตกตาได้ไวขึ้น
พืชที่นิยมขยายพันธุ์ด้วยการชำควบแน่นมีหลากหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็น กิ่งมะกรูด กิ่งมะนาว กะเพราะ โหระพา เเละสะระแหน่
ขั้นตอนการทำ
1. ตัดขวดพลาสติกใสเเบบแบ่งครึ่งส่วนปากขวดกับส่วนก้นขวด
2. ใช้สว่านเจาะรูก้นขวด สำหรับระบายน้ำ เพื่อป้องกันไม่ให้น้ำขังที่ก้นขวด จนอาจเกิดปัญหาความชื้นที่มีมากเกินไป ซึ่งเป็นสาเหตุให้กิ่งชำเน่า
3. ใส่ขี้เถ้าแกลบ หรือดินสำหรับเพาะต้นกล้า ลงไปในขวดประมาณ 2/3 ส่วน โดยอาจจะใส่กระถางเพาะขนาดเล็ก หรือถุงเพาะชำขนาดเล็ก ใส่ลงไปอีกที เพื่อให้สามารถดึงต้นกล้าที่มีรากเเล้วออกจากขวดได้ง่าย ไม่กระทบกับรากของต้นกล้า เเต่หากไม่ใส่ก็ไม่มีผลต่อการงอกเเต่อย่างใด
4. เลือกกิ่งสำหรับขยายพันธุ์ ที่ไม่แก่หรืออ่อนเกินไป โดยควรเด็ดยอดเเละใบล่างออกให้เหลือใบติดประมาณ 4 คู่ ซึ่งใบติดมีส่วนสำคัญที่ทำให้เกิดราก แต่ใบก็ทำให้เกิดการคายน้ำและสูญเสียความชื้นมากเกินไป จนอาจแห้งตายเสียก่อนที่จะเกิดราก
5. ปักชำกิ่งลงไปในดินปลูกที่เตรียมไว้ ปักให้ข้อใบคู่ล่างจมดิน แล้วรดน้ำให้ชุ่มจนทั่ว ให้ดินดูดซับน้ำเต็มที่ จนระบายออกทางก้นขวดที่เจาะรูไว้
6. จากนั้นใช้ขวดส่วนฝา ครอบขวดส่วนล่างให้สนิท เเล้วใช้สก๊อตเทปใสพันรอบ ๆ เพื่อป้องกันความชื้นระเหยออกจากขวด นำไปตั้งไว้ในที่ร่ม แดดไม่แรง มีแสงส่องถึง ระหว่างนี้ในขวดจะเกิดการควบแน่น มีไอน้ำหมุนเวียนอยู่ภายใน หากต้นกล้าเริ่มแตกยอดอ่อน นั่นคือสัญญาณบอกว่ารากเริ่มงอกแล้ว
การชำน้ำ
การชำผักด้วยน้ำ โดยนำกิ่งผักที่มีแช่ในน้ำเปล่าเป็นการขยายพันธุ์ที่ทำได้ง่าย แต่ก็มักจะเจอปัญหาต้นกล้าไม่แข็งแรง หรือกิ่งชำเน่าก่อนรากจะเกิด ซึ่งการชำน้ำในขวดพลาสติกที่เรานำมาฝาก จะช่วยกำหนดและควบคุมความชื้นรอบ ๆ ต้นพืชให้มีความพอเหมาะ กระตุ้นให้ติดรากได้เร็วและง่ายขึ้น ก่อนที่กิ่งจะแช่น้ำนานจนเน่าใช้ไม่ได้
ขั้นตอนการชำผักในน้ำ
1. เตรียมอุปกรณ์ โดยตัดแบ่งขวดพลาสติกด้วยคัตเตอร์ออกเป็น 2 ส่วน แบ่งเป็นขนาด 2/3 ส่วน โดยให้ส่วนปากขวดมีขนาดสั้นกว่าส่วนก้นขวด จากนั้นตัดฟองน้ำให้มีความกว้าง 2 x 5 เซนติเมตร
2. เลือกกิ่งสำหรับชำที่ไม่อ่อนหรือแก่เกินไป ใช้คัตเตอร์สะอาดตัดอย่าให้ช้ำ เมื่อเด็ดยอดและใบคู่ล่างออกให้เหลือ 4 คู่
3. ใช้ฟองน้ำที่เตรียมไว้จุ่มน้ำให้เปียก แล้วนำมาห่อม้วนกิ่งผักตรงข้อใบ ให้เหลือปลายกิ่งไว้
4. ใส่กิ่งผักที่ม้วนในฟองน้ำลงไปในปากขวด ให้ฟองน้ำเลยปากขวดเล็กน้อย ฟองน้ำจะทำหน้าที่รักษาความชื้น และพยุงต้นกล้าไม่ให้โยก
5. แช่ลงไปในน้ำที่บรรจุในขวดส่วนที่เหลือ ให้ฟองน้ำแช่ลงไปในน้ำเล็กน้อย จากนั้นวางไว้ในที่ร่ม มีแสงส่องถึง ประมาณ 1 สัปดาห์ รากจะค่อย ๆ งอกออกจากกิ่งผัก รอจนผักมีรากแข็งแรง จึงค่อยย้ายนำไปปลูกลงดิน
เรื่อง : JOMM YB
ภาพ : ฤทธิรงค์ จันทองสุข
