อดีตช่างภาพระดับประเทศ สู่ช็อกโกแลตเมกเกอร์ ที่ทำสวนโกโก้ เลี้ยงผึ้งโพรง และโฮมสเตย์

บนพื้นที่กว่า 30 ไร่ ใน อ.แก่งกระจาน จ.เพชรบุรี กลางหุบเขาแห่งนี้ มีการ ทำช็อกโกแลต จากผลโกโก้อินทรีย์ที่ปลูกเอง มีผึ้งโพรงที่เลี้ยงไว้เก็บน้ำผึ้งขาย อีกทั้งยังมีโฮมสเตย์ทรงโมเดิร์น ทั้งหมดนี้ เกิดขึ้นจากน้ำพักน้ำแรงของ คุณตู่ – ธีระ ตั่นอนุพันธ์ อดีตช่างภาพระดับประเทศ ที่เคยทำงานในเมืองกรุงฯ สู่เจ้าของ ไร่โกโก้ระ Cocora CaCao Farm

เดิมที คุณตู่ เป็นช่างภาพโฆษณาและทำงานในเมืองกรุงฯ มานานกว่า 30 ปี และตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา ไม่คิดที่จะ ทำช็อกโกแลต กับทำเกษตรด้วย ก็เพราะเห็นคุณพ่อของตน โกเหนียว – นิตย์ ตั่นอนุพันธ์ เจ้าของสวนโกโก้บางสะพาน ที่ทำเกษตรมาตั้งแต่สมัยหนุ่มๆ ทั้งหนักทั้งเหนื่อย แต่คุณพ่อกลับบอกว่ามันคือ ความสุข

จนกระทั่งคุณตู่ได้ริเริ่มลองปลูกต้นไม้ แล้วเกิดความชอบ ความสนใจที่อยากทำเกษตรก็ได้เริ่มต้นขึ้น คุณตู่ เล่าว่า “แรกๆ ก็ตามหาที่หาทาง แล้วพ่อก็บอกให้ไปดูที่ที่ยกให้ก่อนไหม ไปถึงมีแต่ต้นกระถินเต็มไปหมด พอไถออก แล้วพอไปยืนอยู่ด้านบนเนิน มันสวยมากๆ จึงทำให้เราหยุดเดินทาง และอยากทำที่ตรงนี้ให้เรามีความสุขกับมัน”

โดยพืชที่คุณตู่เลือกปลูก คือ โกโก้ จากการที่เห็นคุณพ่อเป็นแรงบันดาลใจในการทำเกษตร ถึงแม้ว่าจะเหน็ดเหนื่อย แต่ที่ผ่านมา คุณพ่อของคุณตู่ก็ได้รางวัลของจังหวัด 2 ปีซ้อน อีกทั้งเมื่อ 10 ปี ก่อน คนที่อยากได้ต้นโกโก้สายพันธุ์ชุมพร ล้วนแล้วต้องมาเอาที่นี่

คุณตู่จึงได้เริ่มทำตามความฝันที่ตัวเองอยากทำ แต่ก็ใช้ว่าจะราบรื่น กลับตามมาด้วยปัญหามากมาย ทั้งการหมักโกโก้ที่ไม่ได้คุณภาพ ปัญหาศัตรูของผึ้งโพรง รวมถึงโฮมสเตย์ที่กำลังสร้างก็ทะเลาะกับช่าง สุดท้ายคุณตู่จึงต้องศึกษาอย่างลึกซึ้งและแก้ไขปัญหาด้วยตนเอง

ศึกษาการหมักโกโก้อย่างลึกซึ้งสู่การ ทำช็อกโกแลต คุณภาพ

หลังจากที่คุณตู่ได้ปลูกโกโก้จนกระทั่งผลผลิตครั้งแรก และเก็บเกี่ยวได้ จึงเข้าสู่ขั้นตอนต่อไปในการหมักโกโก้ เพื่อนำไปแปรรูปต่อไป แต่ปัญหาที่เจอ คือ โกโก้ที่หมักมีรสชาติเปรี้ยวมาก

คุณตู่จึงเริ่มศึกษาจากในยูทูปในหลายประเทศ ทั้งญี่ปุ่น อินโดนีเซีย ลาตินอเมริกา ยุโปร รวมถึงฟิลิปปินส์ จากนั้นจึงเริ่มลงมือหมัก ช่วงแรกก็ยังมีติดเปรี้ยวอยู่ คุณตู่ก็ไม่ยอมแพ้ จึงเริ่มไปศึกษาเชิงลึกด้านวิทยาศาสตร์มากขึ้น จนได้รสชาติที่ดี ไม่ติดเปรี้ยว จนปีที่แล้วคุณพ่อของคุณตู่ก็มาเรียนด้วย

• วิธีปลูกและแปรรูปโกโก้ให้มีคุณภาพ

คุณตู่ เล่าว่า เวลาจะทำอะไรมันต้องรู้ให้จริง ถ้ารู้ไม่จริง ความผิดพลาดและหายนะจะตามมาทันที

“สมัยเป็นช่างภาพ ตอนที่ถ่ายโฆษณาก็มีคนถามว่าเราถ่ายงานอื่นได้ไหม เราก็บอกไปว่าถ่ายได้ แต่ก่อนถึงวันถ่าย เราเครียดมาก ทำให้เราต้องศึกษาให้ดี เอาให้เป๊ะ กลายเป็นว่ามันมีแรงจูงใจ ที่ทำให้เราอยากรู้ไปเรื่อยๆ แล้วต้องทำได้โดยที่ว่าต้องไม่อายใครด้วย ไม่แม้กระทั่งการทำงาน แต่รวมถึงการใช้ชีวิตประจำวัน”

คุณตู่จึงเล่าย้อนกลับไป อีกสาเหตุหนึ่ง คือ ช่วงวิกฤตต้มยำก้ง ที่มีงานเข้ามาน้อยมาก จึงเป็นแรงผลักดันที่ทำให้ทุกวันต้องทำงานและพัฒนาตัวอยู่เสมอ ทั้งการทำช็อกโกแลต ทำโกโก้ ออกแบบผลิตภัณฑ์ เพื่อไม่ให้ตัวเองว่าง

ทำช็อกโกแลต มาแล้วการจำหน่ายและการตลาดก็สำคัญ

การตลาดคุณตู่เริ่มต้นจากการสร้างการรับรู้กับคนใกล้ตัวที่สนใจเรื่องโกโก้ก่อน จากนั้นจึงเริ่มสร้างเพจเฟซบุ๊ก ไร่โกโก้ระ รวมถึงจำหน่ายผ่านแพลตฟอร์มจำหน่ายสินค้าต่างๆ และสร้างโลเคชั่นใน Google Map เพื่อให้ผู้คนเสริชแล้วเจอ อีกทั้งมีทำ Workshop ให้คนที่สนใจเข้ามาเรียนรู้การทำช็อกโกแลตด้วยเช่นกัน 

ทำช็อกโกแลต แปรรูปสู่ผลิตภัณฑ์จากไร่โกโก้ระ

มีตั้งแต่ชาเปลือกโกโก้ที่ได้จากกระบวนการสี แยกระหว่างเปลือกและโกโก้นิบส์ออกมา และส่วนช็อกโกแลตบาร์ก็มาจากโกโก้แมสที่ผ่านการขึ้นรูปเรียบร้อย มีตั้งแต่ ช็อกโกแลต 70% 80% และ 100%
สำหรับท่านใดที่สนใจผลิตภัณฑ์จากไร่โกโก้ระ สามารถติดต่อผ่านทาง Facebook : ไร่โกโก้ระ Cocora Cacao Farm

สาเหตุเกษตรกรหลายคนขายโกโก้ที่ปลูกไม่ได้

คุณตู่ เล่าว่า สาเหตุมันมาจากเกษตรกรคนนั้น เน้นการขายผลสด และสวนโกโก้เอง ก็อยู่ไกลจากแหล่งรับซื้อมากเกินไป ทำให้ต้นทุนของคนซื้อสูงขึ้น หรือไม่ผลสดที่ได้มีลูกเล็กเกินไป คุณภาพไม่ได้ และสำหรับสวนที่แปรรูปขั้นต้นเป็นโกโก้แห้งแล้ว แต่ยังขายไม่ได้ ปัญหาคือ หมักแล้วไม่ได้คุณภาพ

“เราในฐานะที่เกษตรกรเราต้องรู้ว่าในทุกๆ วันที่เราหมัก เกิดอะไรขึ้น ถ้ารู้ว่าเกิดอะไรขึ้นในแต่ละวันก็จะสามารถหมักให้มีคุณภาพได้ โดยเฉพาะช่วงแรกของหมัก ยีสต์จะกินน้ำตาลจากเมล็ดโกโก้เป็นอาหารทำให้อุณหภูมิสูงขึ้นโดยอัตโนมัติ เราก็ต้องดูว่าเป็นเพราะอะไร น้ำตาลจากเมล็ดโกโก้เพียงพอไหม ใบตองที่นำมาใช้มียีสต์เพียงพอไหม รวมถึงต้องมีการต่อยอด เช่น การนำเปลือกโกโก้ นำไปแปรรูปเป็นกระเป๋าหนังเปลือกโกโก้ก็ยังได้”

ผึ้งโพรงจากป่าไม้ในหุบเขา

นอกจากปลูกโกโก้แล้ว คุณตู่ก็เลี้ยงผึ้งโพรงด้วยเช่นกัน ริเริ่มจากการสังเกตพื้นที่ แล้วพบว่า บริเวณนี้มีป่า และบริเวณหน้าบ้านช่วงเช้ามักจะมีผึ้งโพรงบินมาตอมดอกหญ้าอยู่เป็นประจำ จึงเกิดเป็นไอเดียในการเลี้ยงผึ้งโพรง เพื่อเก็บเกี่ยวน้ำผึ้งเป็นรายได้เสริม อีกทั้งยังเป็นตัวยืนยันว่า ที่แห่งนี้ไม่ได้มีการใช้สารเคมีอีกด้วย

“จริงๆ แล้วการผสมพันธุ์โกโก้ให้ติดลูก สามารถติดลูกเองได้อยู่แล้ว เราไม่ต้องถึงกับต้องพึ่งผึ้ง แต่ข้อดีคือ เขาได้กินน้ำหวานจากดอกโกโก้ด้วย ดอกไม้จากในป่าด้วย ทำไมบางช่วงน้ำผึ้งที่ได้มีกลิ่นโกโก้ด้วย อีกทั้งเป็นรายได้เสริมให้เราด้วย”

“ก่อนหน้านี้จะเก็บน้ำผึ้ง 2-3 ครั้ง/ปี แต่ปีนี้จะเก็บแค่ครั้งเดียว แค่ช่วงเดือน 5 เท่านั้น เพราะทุกครั้งที่เก็บ รังของผึ้งจะบอบช้ำ ส่วนกลิ่นของไขผึ้งและน้ำผึ้งจะกระจายไปทั่วป่า ซึ่งกลางคืนจะมีผีเสื้อกลางคืน (Wax Moth) ที่มีขนาดตัวที่เล็กมาก จะบินเข้ามาในรังผึ้งเพื่อกินไขผึ้ง พอกินเสร็จก็จะวางไข่ แล้วกลายเป็นหนอน ที่กินไขผึ้ง น้ำผึ้ง รวมถึงตัวอ่อนของผึ้ง และขยายไปแผงอื่นเรื่อยๆ จนนางพญาผึ้งอยู่ไม่ได้ในที่สุด”

วิธีแก้ไข คือ ทำอย่างไรก็ได้ให้รังแข็งแรง หมั่นตรวจรังทุกเดือน ทำความสะอาดรัง และพยายามทำให้รังบอบช้ำน้อยที่สุด จึงเป็นเหตุผลที่ทำให้คุณตู่ตัดสินใจเก็บน้ำผึ้งแค่ครั้งเดียว และเป็นช่วงเดือน 5 ก็เพราะ ดอกไม้จะเยอะในช่วงต้นปี แล้วเดือน 5 เป็นช่วงที่ความชื้นสัมพัทธ์น้อยที่สุด จึงทำให้น้ำผึ้งที่ได้มีคุณภาพ

โฮมสเตย์และบ้านดินที่สร้างเอง

ตอนแรกคุณตู่จะทำบ้านพักคนงาน แต่พอให้ช่างมาประเมินแล้วราคาค่อนข้างสูง คุณตู่ก็เลยทำบ้านดินกันเอง แต่พอทำเสร็จก็กลายมาเป็นบ้านพักของตัวเอง เพราะทำดีเกินไป แล้วในช่วงที่ทำคุณตู่ก็ทำในช่วงฤดูฝน ทำให้กินเวลาไปเกือบ 3 เดือน กว่าบ้านดินหลังนี้จะเสร็จ แต่พอสร้างเสร็จคุณตู่ก็สะสมเงิน เพื่อสร้างบ้านอีกหลังไว้บนเนิน ที่เป็นโฮมสเตย์ในปัจจุบัน

“หลังนี้ผมก็สร้างเองนะ ดูยูทูปแล้วสร้างขึ้นมา ก่อนหน้านี้ทะเลาะกับช่าง ช่างสร้างเบี้ยวไปหมดเลย ใส่หน้าต่างก็ไม่ได้ สุดท้ายปรึกษากับลูกน้อง ว่าทำอะไรเป็นกันบ้าง คนหนึ่งเคยทำงานก่อสร้าง อีกคนเคยอยู่โรงงานเชื่อมเหล็ก โอเค เดี๋ยวผมเป็นสถาปนึกกับวิศวกรให้เอง”

“แล้วเฟอร์นิเจอร์อย่างท็อปตรงครัวก็สร้างเอง ผมก็ดูยูทูปเองนี่แหละ ทุกอย่างคือเรามีอาจารย์จากยูทูป หรือแม้กระทั่งทำช็อกโกแลตก็เรียนรู้จากยูทูปหมด โลกนี้มันเปลี่ยนไปอย่าคิดว่าต้องไปหาคนนี้คนนั้น เพราะเดี๋ยวนี้คนๆ นั้นเขาก็มีอยู่ในยูทูป”

หลังจากตกแต่งเสร็จ คุณตู่ก็ตัดสินใจว่าจะอยู่เอง โดยให้คุณพ่อกับคุณแม่มาอยู่ก่อน 1 คืน พอเช้ามา คุณพ่อคุณแม่ก็บอกว่า เปิดให้เขาเช่าน่าจะดีนะ มันสวยดี และเป็นรายได้พิเศษด้วย หลังจากที่เปิดให้คนเช่า ก็มีคนมาเช่าเต็มทุกสัปดาห์ สร้างรายได้เสริมให้คุณตู่อย่างไม่ขาดสาย และต่อยอดสู่การสร้างหลังถัดไป

สำหรับคนที่อยากปลูกโกโก้ เพื่อทำ ช็อกโกแลต

“อยากให้เรียนรู้จริงๆ ก่อนปลูก มันสามารถต่อยอดได้อีกมาก เพราะตัวโกโก้ ตั้งแต่ต้น ผล เมล็ด ใบ เปลือก มันมีประโยชน์ทั้งหมด สำหรับคนที่สนใจโกโก้ ผมยินดีมาพูดคุยปรึกษากันได้ อยากมาดูต้นจริงๆ เราแนะนำให้ได้ หรืออยากได้ต้นก็ไปซื้อที่คุณพ่อได้”

“แต่ถ้าคุณปลูกโกโก้ เพราะเห็นว่ารายได้มันดี แล้วถ้าคุณไม่ได้ศึกษาลงรายละเอียด สุดท้ายคุณก็จะเป็นเหมือนคนที่เทกระจาดบนถนน มันมีหลายปัจจัยที่ทำให้ล้มเหลวได้ แต่ก็มีหลายปัจจัยที่ทำให้ประสบผลสำเร็จด้วยเช่นกัน และยิ่งถ้ารู้จักต่อยอดได้ด้วยผมก็สนับสนุนเลย เพราะรายได้คุณจะเพิ่มทวีคูณ แค่ทำช็อกโกแลตเป็นรายได้ก็เพิ่มหลายเท่าตัวแล้ว”

สำหรับท่านใดที่สนใจ อยากไปเยี่ยมชมสวน ขอคำปรึกษา หรือสนใจช็อกโกแลต ก็สามารถติดผ่าน ไร่โกโก้ระ หรือ  ติดต่อผ่านเบอร์ 081-933-2664 (ตู่)

เรื่อง : กิตตินัย อัศวเลิศลักษณ์

ภาพ : อนุพงษ์ ฉายสุขเกษม / ไร่โกโก้ระ

วิธีปลูกและแปรรูปโกโก้ให้มีคุณภาพ สู่ช็อกโกแลตของหวานที่นิยมไปทั่วโลก

รู้จักองุ่นสายพันธุ์ทนร้อน ที่ปลูกและติดผลได้ง่ายๆ ข้างบ้าน