บ้านสีขาวหลังคาทรงจั่วที่มีมุม สวนครัวในกระถาง หน้าบ้านจัดสรร กับแผ่นป้ายผ้าผืนเล็กที่บอกให้เรารู้ว่านี่คือสวนของ “ปูเป้ทำเอง” ผู้หญิงที่เป็นทั้ง ช่างแต่งหน้า ช่างสักคิ้ว สอนทำอาหาร สอนทำสบู่แชมพู ทำของกินของใช้ออร์แกนิกขาย เรียกได้ว่านี่คือการพึ่งพาตนเองมากที่สุดเท่าที่จะทำได้ และที่สำคัญการพึ่งพาตัวเองของเธอนั้นสร้างรายได้เข้ากระเป๋าได้ทุกวันด้วย
“การที่เป็นแบบนี้มันโอเคมากค่ะ ตื่นเช้ามาก็ดูแลรดน้ำผักที่ สวนครัวหน้าบ้าน วันไหนเรามีงานแต่งหน้าก็แค่ยกกระเป๋าไป วันไหนมีสักคิวก็ไปได้เลย หากผักใน สวนครัวในกระถาง จะงอกงามหรือได้ผักผลไม้อะไรมาเราก็แค่คิดว่าจะทำเมนูอะไรได้บ้าง หาข้อมูลนิดหน่อยแล้วลงมือทำ อร่อย ปลอดภัย ก็แบ่งขาย” คุณปูเป้เล่าพร้อมร้อยยิ้มสดใสที่เป็นเอกลักษณ์ของเธอ ใจความสั้นๆ ที่สื่อความสุขออกมาในทุกคำนี้อาจจะเป็นชีวิตในฝันของหลายๆ คน ที่ได้ทำในสิ่งที่ตนเองถนัด สร้างรายได้ และอยู่บนความเรียบง่ายรอบบ้านของตนเอง
สวนครัวหน้าบ้าน แห่งนี้งอกงามได้อย่างไร เคล็ดลับในการปลูก ดูแล และต่อยอดจนสร้างรายได้พึ่งพาตนเองในแบบของคุณปูเป้ยากง่ายแค่ไหน ไปทำความรู้จักพร้อมๆ กัน
สวนครัวในกระถาง ของบ้านที่ยกความฝันและตัวตนมาวางไว้
“พื้นฐานแล้วเราเป็นคนต่างจังหวัดค่ะ อยู่บ้านสวน จึงได้คลุกคลีกับต้นไม้ใบหญ้า ได้ลองทำอาหาร ดูแลบ้านตั้งแต่เด็กๆ จึงเหมือนมีทักษะในการปลูกผักทำอาหารอยู่บ้าง พอเรียนจบออกมาใช้ชีวิตปกติ อยู่ทำงานที่บ้าน รู้สึกว่ามีเวลาจึงทำอาหารเอง ตอนนั้นไม่ได้มองถึงความปลอดภัย แค่รู้สึกว่าถ้ามีกะเพราสักต้นที่เดินไปเด็ดได้เลยก็จะง่าย เริ่มปลูกผักจากชนิดที่เราชอบกินก่อน ปลูกง่าย ดูแลง่าย กินแน่นอน ไม่ทิ้งขว้าง
“ที่ย้ายมาอยู่บ้านหลังนี้ ไม่ใช่ว่าเราจะทำสเกลที่ใหญ่ขึ้นนะคะ แต่มีพื้นที่ให้ทำได้หลายอย่างมากกว่า แต่ก่อนบ้านเป็นทาวน์เฮ้าส์ 3 ชั้น ซึ่งพื้นที่ปลูกก็มีจำกัด เลยคิดขยับขยาย เพื่อจะได้ทำอะไรได้มากขึ้น ทั้งปลูกผัก ทำดิน ขายสินค้าโฮมเมดออร์แกนิก ขนาดของบ้านก็พอดีกับเรามากๆ” คุณปูเป้เล่าย้อนถึงจุดเริ่มต้นเมื่อแรกย้ายเข้าสู่บ้านใหม่ที่มีขนาดไม่ใหญ่มาก แต่ยังมีพื้นที่ให้เธอได้ยกความชอบมาวางไว้ได้อย่างพอดี
เคล็ดลับในการปลูกผัก ที่สุดแล้วคือดิน
แม้จะออกตัวว่าไม่รู้สึกเสียใจหรือท้อแท้หากผักที่ปลูกตายลงไป เพราะเข้าใจธรรมชาติของต้นไม้ที่ตายได้และก็ปลูกใหม่ได้เช่นกัน ถึงกระนั้นคุณปูเป้ก็ยังคงให้ความสำคัญกับการดูแลผักสวนครัวของเธอ โดยเฉพาะเรื่องดิน ตั้งแต่ช่วงที่เริ่มปลูกผักในเมือง เป็นจังหวะที่ได้วัสดุปลูกที่มีคุณภาพดีจากต่างจังหวัด พอได้ดินที่ดีผ่านการหมักมาแล้ว ก็ปลูกง่าย มีไส้เดือนติดมาด้วย ช่วยกินเศษอาหารกลายเป็นปุ๋ยมูลไส้เดือน ผักงอกงามอย่างเห็นได้ชัด
“ตอนแรกรอบบ้านหลังนี้โล่งมากค่ะ ไม่มีหญ้าเลยเนื่องจากไม่มีคนอยู่ ดินก็เป็นดินเหนียวที่แห้งแตก เราเลยเอาถ่านไบโอชาร์ที่รู้กันดีว่าเป็นบ้านของจุลินทรีย์โรยรอบๆ ติดสปริงเกลอร์ ติดไทม์เมอร์ตั้งเวลา จากที่รอบบ้านไม่มีต้นไม้เลยหญ้าก็เริ่มขึ้น แล้วลองปลูกผักลงดินแต่ก็เรียนรู้ว่ายังคงไม่พร้อมเนื่องจากข้างล่างเป็นดินเหนียวมาก ปลูกอะไรก็แคระแกร็น ทำให้เลือกปลูกผักลงกระถาง แต่สักพักต้นไม้ที่เคยปลูกลงดินก็เริ่มงามขึ้น เพราะไม้กระถางช่วยเราได้เยอะ พอเรารดน้ำน้ำจากไม้กระถางก็ไหลลงดินทำให้ดินได้ธาตุอาหารไปด้วย”
วางกระถางบนโต๊ะปลูก สะดวกในแบบของเรา
ผักในสวนแห่งนี้เรียกว่า 70 เปอร์เซ็นต์เป็นไม้กระถาง ซึ่งคุณปูเป้ให้เหตุผลว่า “เพราะผักที่ปลูกจะเป็นผักที่เก็บกินได้เรื่อยๆ พอหมดรุ่นก็เปลี่ยนปลูกใหม่ การใช้กระถางปลูกจึงจัดการได้ง่าย บวกกับเคยทดลองปลูกลงแปลงดินแล้วก็ไม่งามเท่าที่ควร เพราะมีต้นไม้ใหญ่ เจอทั้งปัญหารากฝอยของต้นไม้เยอะ เจอทั้งปัญหาเรื่องแสงส่องไม่ถึง”
ภาชนะหน้าตาคุ้นเคยหลายอย่างถูกหยิบมาใช้เป็นกระถางปลูก ทั้งเข่งผลไม้ ตะกร้า กระสอบดิน ถุงปลูก บางส่วนยกสูงจากพื้นดินด้วยก้อนอิฐเพื่อไม่ให้รากหยั่งลงดิน โดยเฉพาะไม้กินผล สามารถสลับสับเปลี่ยนตำแหน่งได้ง่าย
ใช้แสงให้คุ้ม มุมไหนควรปลูกต้องรู้
ผักสวนครัวหลายชนิดจัดวางอย่างไร้แบบแผนบนโต๊ะโครงเหล็กที่ทำง่ายๆ ระดับสูงต่ำต่างกัน ให้ความรู้สึกเหมือนสวนอังกฤษ โดยที่ชนิดของผักไม่ได้แบ่งแยกประเภท แต่แบ่งตามความต้องการ “แสง” เป็นสำคัญ
“สวนจะรกๆ เพราะพื้นที่เราน้อย เราเลยใช้ให้คุ้มค่า การจัดวางจะไม่แบ่งโซนเลยค่ะ แดดส่องตรงไหนจะวางผักตรงนั้น ก่อนปลูกเราต้องรู้ใจผักเราก่อนว่าต้องการแสงแดดมากน้อยแค่ไหน ถ้าไม่มีแสงผักจะไม่เติบโต แต่จะยืดยาว ไม่อวบ ไม่ออกลูกออกผล กระถางผักจึงจะหมุนไปเรื่อยตามทิศของแสงในแต่ละฤดู จุดที่ไม่มีแสงอย่างหลังบ้านก็จะเป็นมุมหมักดิน ซึ่งไม่ต้องการแสงแดดมากมาย ทำในที่ร่มได้”
สวนครัวในกระถาง ก็ปลูกสมุนไพรฝรั่งได้ง่าย
มินต์หลายชนิดที่สัมผัสได้ถึงความต่างของกลิ่นหอมๆ ลาเวนเดอร์ที่กำลังแตกใบสวย โรสแมรี่ที่แค่เดินเฉียดใกล้ก็ส่งกลิ่นทักทาย เลมอนที่กำลังออกลูกดก เป็นเพียงส่วนหนึ่งในสวนที่ปลูกคละกันอยู่ให้เราได้ค่อยๆ ทำความรู้จัก
“เมื่อก่อนปลูกแค่โรสแมรี่ค่ะ เห็นหลายๆ คนบอกว่าปลูกยากแต่ในสวนนี้ก็รอด เลยลองปลูกตระกูลมินต์ ซึ่งก็รอดอีก เพราะปลูกง่ายมากไม่ต่างจากสะระแหน่ อย่างต้นฟิกก็ได้กิ่งมาลองปักชำแล้วติด ได้ผลดกตั้งแต่ปีแรก อีกอย่างปีนี้ลองทำดินใหม่ด้วยค่ะ สำหรับปลูกสมุนไพรฝรั่ง ได้ขุยมะพร้าวออร์แกนิกเลยเอามาปรุงดินสำหรับสมุนไพรฝรั่งโดยเฉพาะ
“การทำโรงเรือนก็เป็นการวางแผนของเรา เพราะปีแรกที่เข้าอยู่ผักจะโดนฝนหนักมาก อย่างโรสแมรี่ไม่ชอบน้ำแฉะ เลยคิดว่าควรจะมีหลังคาในช่วงฝน ทำกันเองง่ายๆ หน้าฝนก็จะเอาต้นไม้ไปหลบตรงนั้น ปีนี้โชคดีที่โรสแมรี่รอดทุกต้น แต่เป็นต้นเคลที่ไม่ทนฝน เพราะเป็นผักอวบน้ำ เมื่อเจอฝนหนักก็คายน้ำไม่ทันทำให้รากเน่า ตรงนี้เลยกลายเป็นที่หลบฝนของเคล”
จากปุ๋ยหมักหลังบ้านสู่ดินปลูก “ปูเป้ทำเอง”
ตะกร้าหมักปุ๋ยจากเศษอาหารหลายใบตั้งเรียงแถวในมุมหลังบ้าน บางส่วนพร้อมใช้ บางส่วนยังรอการเติมวัสดุเพิ่ม และบางส่วนมีต้นกล้าผักเกิดขึ้นเองจากเศษเมล็ดพืชผักที่ใช้ประกอบอาหาร การทำปุ๋ยหมักกลายเป็นหนึ่งในกิจวัตรประจำวันเพื่อใช้ประโยชน์ในการปลูกผักสวนครัว แต่เมื่อถูกถามไถ่จากลูกค้า เธอก็ต้องขยับขยายกลายเป็นแบรนด์ดินปลูกผัก “ปู้เป้ทำเอง”
“ถ้าเป็นคนที่ติดตามเราจริงๆ จะรู้ว่าเราไม่ได้ขายต้นผักหรือขายดินจริงจัง แต่พอมีคนถามว่าเราใช้ดินอะไร มีแบ่งขายไหม เราก็ตักดินที่หมักเองในเข่งขายให้เขา พอเขากลับมาบอกว่าดินดีมากปลูกผักงาม เลยตั้งใจว่าจะขายดินปลูกเพิ่มโดยใช้ดินของลุงสุเทพ แต่ท่านก็แนะนำให้ทำเอง เลยได้สูตรดินที่คิดค้นสูตรร่วมกันในชื่อแบรนด์ปูเป้ทำเอง”
ผลผลิตเยอะ กินไม่ทัน ทำอย่างไรดี = ให้ไปถามปูเป้
ห้องโถงในบ้านจัดวางให้เป็นห้องเวิร์คชอปพร้อมกับตั้งดิสเพลย์สินค้าและอาหารแปรรูปออร์แกนิกในชื่อแบรนด์ปูเป้ทำเอง เช่นเดียวกับมุมหน้าบ้านที่มีทั้งเครื่องดื่ม ไข่ไก่ และดินปลูก ให้เลือกหยิบจับได้ง่าย
“การทำเองต่อยอดจากการที่เรากินไม่หมด ผักต้นหนึ่งพอไม่เด็ดมันก็แก่ตาย ซึ่งเป็นธรรมชาติของผักสวนครัวที่เราจะต้องเด็ดกิน กินปุ๊บแตกใหม่ อย่างกะเพรา เราก็ไปหาข้อมูลว่าจะทำอะไรได้บ้าง เห็นว่าเขาใช้โหระพาอิตาลีทำซอสเพรสโต แต่เรามีแค่กะเพราไทย ก็เลยลองทำทั้งโหระพาไทยและกะเพรา ตอนนั้นก็ทำไม่ได้เยอะหรอกค่ะ แค่กระปุกหนึ่งแต่เด็ดกะเพราทั้งต้น แต่พอเรามีเยอะก็แบ่งขายในโซเชียล วันดีคืนดีก็ทำซอสมะเขือเทศ ทำ 5 ขวด เหลือไว้กินเอง 1 ขวด ควบคู่ไปกับการสอนนักเรียนที่วิทยาลัยการอาชีพ ทำให้ได้คิดวิชาที่เกี่ยวกับอาชีพ ได้ค้นข้อมูล ลองทำเองในหลายๆ อย่าง ทั้งทำแชมพู ทำสบู่ ของใช้อื่นๆ ไม่เฉพาะอาหารเท่านั้น
“ตอนนี้เราไม่เคยรู้ว่าอาชีพจริงๆ ของเราคืออะไร มีอยู่วันหนึ่งที่คุยกับแฟนแล้วได้คำตอบว่า จริงๆ แล้ว เรามีอาชีพแบ่งปันอาหารที่ดี ผลิตของใช้ดีๆ ทำแต่ของดีๆ ที่ปลอดภัยให้คนอื่นไปใช้กัน ซึ่งมันดีมากนะ” คุณปูเป้กล่าวทิ้งท้าย
อยากชมสวนผัก พูดคุยแลกเปลี่ยนความรู้กับคุณปูเป้ ติดตามได้ที่เฟซบุ๊ค ปูเป้ทำเอง
เรื่อง: JOMM YB
ภาพ: อนุพงษ์ ฉายสุขเกษม
