จากคลิปน่ารักๆ ของเด็กหญิงตัวเล็กที่ ปลูกผักข้างบ้านจัดสรร กำลังให้อาหารไก่ เก็บไข่ รดน้ำใส่ปุ๋ยให้พืชผักสวนครัวในแปลงปลูก โดยมีคุณพ่อของเธอเป็นผู้ชี้แนะอยู่ใกล้ๆ พาเราไปเยือนสถานที่จริง
สวนผักข้างบ้าน ห้องเรียนเล็กๆ สำหรับ ปลูกผักข้างบ้านจัดสรร ที่จัดแบ่งพื้นที่กะทัดรัดให้เป็นแปลงสวนครัว ปลูกพืชผักหลากหลายชนิด และที่ดึงดูดใจไปมากกว่านั้นคือเล้าไก่หลังบ้านลงตัวเหมาะเจาะกับพื้นที่ที่มี
เรานั่งคุยกับน้องพร้อม เด็กหญิงศุภธิดา สุขวิชา วัย 9 ขวบ ถึงกิจกรรมในสวนที่เธอลงมือทำเอง น้ำเสียงสดใสเล่าอย่างสนุกในสิ่งที่เธอชอบ
“ชอบเลี้ยงไก่ไข่ค่ะ มีไก่ 4 ตัวค่ะ ชื่อ ช็อกโกแล็ต บราวนี่ ครีม และนีออน ได้เก็บไข่ทุกวัน ให้อาหาร ปล่อยไก่มาเดินในสวน แต่ก็ชอบเลี้ยงไส้เดือนด้วยค่ะ บางทีก็แอบเอาไส้เดือนให้ไก่กิน”
ประโยคสนทนาอันใสซื่อของเด็กหญิงตัวเล็กทำให้เรารู้ว่าภายใต้ภาพของสวนผักที่เห็นอยู่ในตอนนี้ซ่อนรายละเอียดของการทำเกษตรในเมืองไว้หลายมิติมากๆ และเมื่อพูดคุยกับพ่อธิต คุณสาธิตและแม่ยุ้ย คุณวิชุดา สุขวิชา คุณพ่อคุณแม่ผู้นำพาโลกใบใหม่ให้เด็กในเมืองได้รู้จัก ก็เป็นที่แน่ใจว่าสวนผักคนเมืองแห่งนี้ปลูกด้วยความตั้งใจจริง
การดำเนินเรื่องของสวนผักข้างบ้านในชื่อ Prom Garden Family แห่งนี้เป็นอย่างไร ไปทำความรู้จักทีละส่วน ส่องรายละเอียดในแต่ละมุมที่ประกอบเป็นสวนครัวสำหรับทุกคนในครอบครัวแห่งนี้กัน
จุดเริ่มต้นในการ ปลูกผักข้างบ้านจัดสรร
ย้อนกลับไปดูจุดเริ่มต้นของ Prom Garden Family คุณวิชุดาเล่าเท้าความว่าที่มาของการชอบปลูกของทุกคนนั้นมาจากการชอบแปรรูปอาหารของเธอ อย่างการทำโยเกิร์ตผลไม้ น้ำผลไม้ เลมอนน้ำผึ้ง ชาเครื่องดื่ม พืชผักที่เลือกปลูกในแรกเริ่มจึงเป็นผักสวนครัวที่ทุกคนชอบรับประทาน อย่างผักเคล ผักสลัด สวิสชาร์ด มะเขือเทศ เลมอน ฟิก มะนาว และสมุนไพรฝรั่งเพื่อใช้ทำชาเครื่องดื่ม ทั้งโรสแมรี่ ลาเวนเดอร์ ไทม์เป็นต้น บวกกับมีบ้านสวนต่างจังหวัดเลยเริ่มปลูกพืชผักไว้ที่สวน ทั้งครอบครัวเลยเกิดการเรียนรู้และลงมือทำไปพร้อมๆกัน
“ตอนแรกพื้นที่รอบบ้านจะเป็นสวนไม้ประดับ ปลูกในกระถางค่ะ พอเราเริ่มสนใจเรื่องการทำสวนผักสวนครัวจริงๆจังๆ ก็ลงมือแบ่งพื้นที่เลยค่ะ ตอนนั้นอยู่ในช่วง Work from Home ด้วยคุณสาธิตก็เรียนรู้และลงมือทำไปด้วยกัน พอเราทั้งคู่ให้ความสนใจกับการทำตรงนี้ น้องพร้อมเลยสนใจไปด้วย จากที่เขาจะสนใจความบันเทิงในสมาร์ทโฟนก็หันมาทำความรู้จักกับไส้เดือน ไก่ไข่ แมลงต่างๆ และพืชผักที่เราปลูกกันค่ะกลายเป็นความสนใจโดยธรรมชาติ และเกิดการเรียนรู้สำหรับเขาด้วย”
ความสนใจที่เกิดขึ้นแบบอัตโนมัติของน้องพร้อม เปลี่ยนสวนข้างบ้านให้เป็นห้องเรียนธรรมชาติที่มีคุณพ่อคุณแม่ของเธอรับบทคุณครูคอยสอนให้รู้จักการปลูก การเลี้ยง การดูแล โดยเฉพาะกิจกรรมที่เธอชื่นชอบ นั่นคือการเลี้ยงไก่ไข่
เล้าไก่ออกแบบเองให้เหมาะกับพื้นที่หลังบ้าน
เล้าไก่หลังเล็กในมุมหลังบ้าน ดีไซน์โดดเด่นด้วยความน่ารักหลังนี้สั่งทำขึ้นมาใหม่เพื่อให้ได้ขนาดที่ลงตัวกับพื้นที่หลังบ้าน
“ตัวเล้าไก่เราให้ช่างทำขึ้นมาใหม่ครับ ใช้แบบจากอินเทอร์เน็ตปรับให้เข้ากับฟังก์ชันที่อยากได้ เปลี่ยนวัสดุให้ทนทานแข็งแรงหน่อย โดยใช้โครงเหล็กมันจึงมีน้ำหนักมาก กรุผนังด้วยไม้สังเคราะห์ มุงหลังคาด้วยแผ่นเมทัลชีต รอบๆ กรงก็ใช้เป็นตะแกรงเหล็กช่วยระบายอากาศให้ภายในเล้า ขนาด 1 x 2 x 1.8 เมตรเครับ เพื่อให้ภายในโปร่งและวางรังออกไข่บนชั้น 2 ได้ สำหรับไก่ไข่ 4-5 ตัว”
การเลี้ยงไก่ของที่นี่จะเลี้ยงกึ่งปล่อยตามธรรมชาติ หากเป็นช่วงเวลาทำสวนอยู่บ้านจะปล่อยให้ออกมาเดินเล่นในสวนผัก หากินคุ้ยเขี่ยรอบๆ ไก่ไข่พันธุ์ไฮบริด 4 ตัวจะออกไข่ประมาณวันละ 3-4 ฟอง ซึ่งเป็นปริมาณที่เพียงพอสำหรับรับประทานในครอบครัวขนาดเล็ก โดยสัดส่วนการให้อาหารในมื้อเช้าจะให้อาหารเม็ดประมาณ 120 กรัม/ตัว ส่วนมื้อเย็นจะให้เป็นเศษผักเศษผลไม้ เศษอาหารในครัวเรือน พอเหลือจากเป็นอาหารไก่จะถูกแปลงเป็นปุ๋ยหมักต่อไป
ปุ๋ยมูลไส้เดือนและปุ๋ยหมักหลากหลายสูตร
หลากหลายสูตรปุ๋ยหมักที่ใช้บำรุงพืชผักในสวน ทั้งจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง ปุ๋ยหมักจากเศษอาหาร ปุ๋ยมูลไส้เดือน ฮอร์โมนไข่ และฮอร์โมนนมสด
“เราจะมีตารางสำหรับดูแลสวนครับ แต่ละวันใน 1 เดือนต้องใส่ปุ๋ยตัวไหนบำรุงต้นไม้ ให้น้องพร้อมเป็นคนดูแลได้ทดลองผสมฮอร์โมนนมสด ฉีดสเปย์ให้ผัก หากเป็นพวกหนอน หอยทาก เพลี้ย ก็จะหาวิธีป้องกันอย่างโรยเปลือกไข่ในแปลง มันจะทำให้หอยทากเดินลำบากขึ้น ปุ๋ยที่ใช้ในสวนจึงมีหลายแบบครับ ทั้งปุ๋ยหมักจากเศษอาหาร ถังหมักมูลวัว จุลินทรีย์สังเคราะห์แสงในขวด ทำเองทั้งหมด ศึกษาจากอินเทอร์เน็ต เรียนรู้และทดลองทำทดลองใช้ไปพร้อมๆ กันครับ”
ปุ๋ยมูลไส้เดือนเป็นอีกห้องเรียนสำคัญที่น้องพร้อมได้เรียนรู้การเลี้ยงไส้เดือนเพื่อให้ผลิตปุ๋ยบำรุงต้นไม้ โดยเลี้ยงในกระบะใช้มูลวัวเป็นอาหารให้ไส้เดือน จัดการดูแลง่าย
2 สูตรดินใช้ปลูกในแปลงกระบะ
จากการทำปุ๋ยเองสู่สูตรดินที่ใช้ปลูกพืชผักที่คุณสาธิตบอกย้ำว่า ต้องเป็นวัสดุที่หาได้ง่าย สะดวก เหมาะกับคนเมือง
“วัสดุปลูกของที่นี่จะใช้สิ่งที่หาได้ง่ายครับ มี 2 สูตรที่ใช้ อย่างแรกคือดินผสมปุ๋ยมูลไส้เดือน คลุกผสมแล้วใช้ปลูกพืชได้เลย อีกสูตรจะใช้ดิน ผสมอินทรียวัตถุคือ แกลบเผา ขุยมะพร้าว กาบมะพร้าว เอามาหมักเข้าด้วยกัน แล้วราดจุลินทรีย์สังเคราะห์แสงช่วยย่อยสลาย อยู่ในพื้นที่ที่มีความชื้นที่เหมาะสมทิ้งไว้ 1 เดือนขึ้นไปก็สามารถนำมาปลูกได้ ดินที่ใช้ก็เป็นดินถุงที่ซื้อได้ตามร้านค้าตลาดต้นไม้ เลือกในแบบที่เราสะดวกครับ”
โรงเรือนและแปลงปลูก เพื่อ ปลูกผักข้างบ้านจัดสรร
จากการเรียนรู้ทีละสเต็ป สวนผักข้างบ้านจึงประกอบด้วยการปลูกหลายรูปแบบ ทั้งแปลงปลูกจากอิฐประสานซึ่งเป็นของเดิมที่มีอยู่ก่อน ปลูกในกระถาง ปลูกในเข่งพลาสติก และปลูกในโรงเรือน
“แปลงปลูกอิฐประสานจะยกสูงจากพื้นขึ้นมาหน่อยครับ เพราะเป็นพื้นคอนกรีตเลยต้องรองก้นแปลงด้วยกาบมะพร้าวเพื่อกันความความร้อนก่อน แล้วค่อยเติมดินหมักเข้าไป ปลูกผักกินใบอย่างสวิสชาร์ด เคล แปลงมะเขือเทศจะทำค้างจากท่อพีวีซี ซึ่งการทำค้างจะช่วยให้ต้นออกผลได้ดีขึ้น”
“ส่วนต้นที่ปลูกในกระถางจะเป็นพวกสมุนไพรฝรั่งอย่างโรสแมรี่ ไทม์ ออริกาโน ซึ่งพืชพวกนี้ต้องการวัสดุปลูกที่ระบายน้ำดี ชื้นแต่ไม่แฉะ ปลูกในกระถางจะควบคุมได้ง่ายค่ะ เคยเจอปัญหาต้นโรสแมรี่รากเน่าเลยใช้สารไตรโคเดอมาราดลงดินก็กลับมาเติบโตอีกครั้ง ทำให้เข้าใจว่าเขาต้องการสภาพเครื่องปลูกแบบไหน ส่วนไม้ผลอย่างฟิก เลมอน จะปลูกในเข่งค่ะ การมีช่องระบายอากาศรอบๆ ทำให้เครื่องปลูกโปร่ง ระบายอากาศได้ดี เหมือนเขาจะชอบด้วยค่ะ ออกผลให้ได้เก็บรับประทานกันแล้ว”
ส่วนของโรงเรือนสำหรับอนุบาลต้นกล้าซึ่งมีทั้งผักกินใบที่ต้องการควบคุมศัตรูพืช กล้าไม้ผลที่ทดลองเพาะขยายพันธุ์เอง ในขนาด 2.5 x 3 x 3 เมตร ไม่เล็กไม่ใหญ่กับพื้นที่ข้างบ้านที่มี โดยใช้มุ้งเบอร์ 32 เพื่อป้องกันแมลงศัตรูพืชขนาดเล็กกับโครงเหล็กที่มีความแข็งแรง
เพจเล็กๆ กับคลิป (เกือบสั้น) ที่ทำด้วยใจ
จุดมุ่งหมายสำคัญที่คุณสาธิตวาดไว้คือการสร้างชุมชนรวมผู้คนที่สนใจเรื่องเดียวกัน ให้มีพื้นที่พบปะสนทนาในเรื่องเดียวกันผ่านเพจProm Garden Family ซึ่งถ่ายทอดเรื่องราวของการปลูกผักทำสวนครัวของสมาชิกในครอบครัวในรูปแบบคลิปวิดีโอที่สั้นกระชับ เข้าใจง่ายเล่าเรื่องการเรียนรู้และลงมือทำแต่ละส่วนของน้องพร้อม ตั้งแต่กระบวนการเพาะกล้า ย้ายปลูก ใส่ปุ๋ยบำรุง รวมทั้งการหาคำตอบของสิ่งใหม่ในเชิงวิทยาศาสตร์จากสิ่งต่างๆที่เจอในสวน อย่างเปลือกไข่เหลว ไข่แฝด เป็นต้น
หัวใจสำคัญที่ผลักดันให้คุณสาธิตและคุณวิชุดาสร้างสรรค์สวนผักคนเมืองจนเห็นผลได้เก็บเกี่ยวผลผลิต ทั้งคู่ให้ความเห็นว่า Passion และ Action คือเรื่องสำคัญ เพราะนอกจากจะต้องมีแพชชั่น สนใจ และตั้งใจจริงที่จะปลูกผักแล้ว การเรียนรู้และลงมือทำไปพร้อมๆ กันของน้องพร้อมและครอบครัวนั้นก็เป็นเรื่องสำคัญเช่นเดียวกัน
ติดตามให้กำลังใจน้องพร้อมและครอบครัวได้ที่>> www.facebook.com/PromGardenFamily
เรื่อง : JOMM YB
ภาพ : สิทธิศักดิ์ น้ำคำ
