ทำไมเห็ดเอิร์ธลิ่งถึงจำได้ราคาสูง? คำตอบของคำถามนี้อาจจะเกี่ยวข้องกับพื้นที่ เพาะเห็ด หรือเป็นเพราะสีสันความหลากหลายของสายพันธุ์ หรือเป็นเรื่องรสชาติของเห็ดที่ต่างจากฟาร์มทั่วไป
Earthling Mushroom Farm ฟาร์ม เพาะเห็ด ที่ปลูกกระแสการปลูกอาหารให้ได้ราคาสูงด้วยคุณภาพที่แตกต่าง จนสามารถส่งเห็ดสดให้ร้านอาหารชั้นนำเกือบ 100 ร้านทั่วกรุงเทพฯ เห็ดที่ไม่ได้มีแค่หน้าตาดี แต่มาพร้อมรสชาติที่ดีเยี่ยมที่มาจากกระบวนการปลูกเลี้ยงในพื้นที่ปิดที่มี ”อากาศเย็น” ซึ่งเป็นสิ่งที่สวนทางกับแนวทางการปลูกเห็ดแบบดั่งเดิม แล้วเห็ดที่ปลูกในห้องเย็นติดแอร์ มันดีอย่างไร หากอย่างทำบ้างต้องเริ่มอย่างไร ลองไปเรียนรู้การปลูกเลี้ยงเห็ดแบบเอิร์ธลิ่งไปพร้อมๆ กัน
Earthling Mushroom Farm เริ่มต้นจากสองพี่น้องหนุ่มอเมริกัน แซม (Sam Turner) และ อเล็กแซนเดอร์ เทิร์นเนอร์ (Alexander Turner) ซึ่งแซมได้มาร่ำเรียนในการทำอาหารที่ เลอ กอร์ดอง เบลอ สาขากรุงเทพฯ ก่อนกลับไปเปิดร้านอาหารเล็กๆ ที่ฟลอริด้าบ้านเกิด พร้อมๆ กับทำฟาร์มเห็ดควบคู่ไปด้วย นั่นทำให้เขาได้ตกหลุมรักเมืองไทย ส่วนคุณอเล็กซ์ (พี่ชาย) มีครอบครัวและทำงานด้านอีคอมเมิร์ซอยู่ที่เมืองไทย ซึ่งทำให้เขาเห็นว่าแถวบ้านที่อยู่ในย่านเอกมัย-ทองหล่อมีร้านอาหารมากมาย และเมนูส่วนใหญ่ไม่ค่อยใช้เห็ดสดมาประกอบอาหาร จึงได้มองเห็นลู่ทางต่อยอดให้เห็ดที่พวกเขาเพาะเลี้ยงด้วยประสบการณ์มากว่า 10 ปี มาให้คนไทยได้รู้จักมากขึ้น อยากให้คนทานอาหารได้เห็นว่าเห็ดสดมันตกต่างมากเพียงใด จึงเป็นที่มาของ Earthling Mushroom Farm
ที่-เกิด-เห็ด-ในห้องแอร์
เห็ดที่เอิร์ธลิ่งเพาะเลี้ยงมีทั้งสายพันธุ์ไทยและต่างประเทศ อย่างเช่น Pink Oyster Mushrooms เป็นเห็ดพันธุ์ไทยที่ชื่อว่า “เห็ดนางนวล” ซึ่งมีการเพาะเลี้ยงในบ้านเรามานานแล้ว แต่ที่ไม่ค่อยเห็นมีขายหรือไม่เป็นที่รู้จัก เนื่องจากอายุหลังการเก็บเกี่ยวและวางขาย (Shelf Life) ที่สั้นมาก หลังตัดแค่ 2-3 วันก็จะเริ่มมีกลิ่น เห็ดนางนวลที่เลี้ยงในโรงเรือนบ้านเราแม้ว่าจะโตเร็วแต่เนื้อจะเหนียว สีจะซีด แต่พอนำมาเลี้ยงในพื้นที่อุณภูมิตต่ำจะโตช้าลง เท่ากับว่ามีเวลาสะสมอาหารนานกว่า เนื้อจะแน่นแต่ไม่เหนียว เคี้ยวหนึบ มีเท็กเจอร์ที่ดีกว่า มีสีชมพูหรือแดงที่สดน่ากินกว่า และที่สำคัญคือได้ผลผลิตที่สมบูรณ์มากกว่า นั่นคือเหตุผลว่าทำไมเห็ดของนี่จึงจำหน่ายได้ราคาสูง
เพาะเห็ด ในที่หนาว เห็ดจะกอดตัวเองเนื้อจะแน่น
อุณหภูมิมีผลต่อรูปร่างหน้าตา ขนาด สีสัน เท็กเจอร์ และกลิ่นของเห็ด อากาศเย็นทำให้การเติบโตของเห็ดเปลี่ยนไป แต่ก็ไม่ได้เกิดขึ้นกับเห็ดทุกชนิด เอิร์ธลิ่งใช้เวลาปีกว่านำเห็ดมากกว่า 20 ชนิด ทั้งในประเทศและต่างประเทศมาทดลองเลี้ยงในระบบปิด ที่ควบคุมอุณหภูมิ ความชื้น อากาศ และแสงสว่าง ซึ่งเห็ดแต่ละชนิดมีความชอบความต้องการในการเติบโตที่ต่างกัน การนำมาเลี้ยงจึงต้องมีการหาค่ากลางที่เหมาะสมสำหรับการเจริญเติบโตของเห็ดทุกชนิดที่เลี้ยงร่วมกันในห้อง
เพาะเลี้ยงเห็ดในระบบปิด จะเซ็ตทุกอย่างให้เป็นค่ากลางที่เหมาะสมกับการเติบโตของเห็ดทุกชนิดที่อยู่ในห้อง บางทีก็ไม่เหมาะกับเห็ดบางชนิด เช่น เห็ดหัวลิงชอบความชื้นน้อยกว่า แก้ปัญหาด้วยการย้ายลงมาเลี้ยงที่ชั้นล่างๆ ส่วนชนิดที่ไม่ชอบอากาศเย็นนักก็ย้ายให้ไกลแอร์ออกไป
รู้จักกับเห็ดในห้องแอร์
ทั้งอเล็กซ์และแซม ต่างเชี่ยวชาญการเพาะเลี้ยงเห็ดหัวลิงและเห็ดนางรมเป็นพิเศษ ซึ่งมีจุดเด่นในเรื่องของเท็กเจอร์ โดยเฉพาะกลุ่มของเห็ดนางรมที่เท็กเจอร์และรสชาติมีความเข้มข้นเป็นพิเศษ ที่นี่จึงเลี้ยงกลุ่มเห็ดหัวลิงและเห็ดนางรมเป็นหลัก ซึ่งได้รับการตอบรับที่ดีในบ้านเรา
Pink Oyster Mushrooms เห็ดพันธุ์ไทยที่เรียกกันว่า “เห็ดนางนวล” กลิ่นไม่แรง รสจืด เนื้อนิ่ม
Golden Pluerotus Mushrooms (Yellow Oyster Mushrooms) เห็ดพันธุ์ไทยที่บ้านเรารู้จักกันในชื่อ “เห็ดนางรมทอง” กลิ่นแรงคล้ายอาหารทะเล เนื้อกรอบมาก
King Blue Oyster Mushrooms เห็ดพันธุ์ต่างประเทศ ลักษณะคล้ายเห็ดนางรมดอยของบ้านเรา ต่างกันเรื่องขนาด สี และกลิ่น กลิ่นคล้ายเห็ดนางฟ้า แต่เนื้อจะแข็งและกรอบกว่า เท็กเจอร์คล้ายเนื้อปลาหมึก
Black Pearl King Oyster Mushrooms เห็ดพันธุ์ลูกผสมระหว่างเห็ดออรินจิและเห็ดนางรม (Oyster) กลิ่นไม่แรงมาก เทกเจอร์หมือนเห็ดออรินจิ เนื้อแน่น กรอบ
Lion’s Mane Mushrooms หรือ “เห็ดหัวลิง” มีหลายสายพันธุ์ทั้งที่เป็นของบ้านเราและต่างประเทศ เทกเจอร์เหมือนเนื้อปู รสจืดหวานปลาย เป็น Functional Mushrooms ที่ใช้ทำอาหารเสริม ช่วยเรื่องระบบสมอง ระบบประสาท มีรายงานวิจัยว่าป้องกันโรคอัลไซเมอร์ได้
**หมายเหตุ : รสชาติที่พูดถึงคือเมื่อกินสด และถ้าผ่านการปรุงด้วยความร้อน กลิ่นจะจางหายไปค่อนข้างมาก
เพาะเห็ด ต้องขยายเชื้อเพิ่มจำนวน
ขั้นตอนวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดที่เอิร์ธลิ่งก็ไม่ต่างกับการเพาะในโรงเรือนทั่วไป แต่มีดีเทลเล็กๆ น้อยๆ ที่นำองค์ความรู้ของคุณอเล็กซ์และคุณแซมที่ใช้เลี้ยงเห็ดที่บ้านเกิดมาปรับใช้ ตั้งใจเผยแพร่ความรู้นี้ให้คนได้นำไปใช้มากขึ้น
เชื้อที่ใช้เพาะมีทั้งจากเมืองไทยและสั่งนำเข้า ซึ่งจะมาใน 2 รูปแบบ คือ แบบเชื้อเหลวในหลอดหรือขวด (Liquid Culture) จะสังเกตเห็นเส้นใยสีขาวที่ด้านล่าง อยู่ในสารละลายน้ำผสมกับน้ำตาลและน้ำผึ้งที่ใช้เป็นอาหารเลี้ยงเชื้อเด็กในขวด และแบบเชื้อที่เลี้ยงในอาหารวุ้น (Agar Plate Culture)
ขั้นตอนแรกเริ่มต้นด้วยการฉีดเชื้อใส่ในขวดบรรจุธัญพืช ซึ่งที่นี่เลือกใช้เป็นข้าวฟ่างแดงที่หาได้ทั่วไป ใช้เวลาเลี้ยง 30-45 วัน (แล้วแต่ชนิดและพันธุ์) รอจนเชื้อเดินเต็มขวด หรือเรียกว่าเชื้อเริ่มเป็นผู้ใหญ่ ขั้นตอนนี้เป็นขั้นตอนที่ใช้เวลานานที่สุด
บ่มเชื้อเพื่อให้ลาม
หลักการง่าย ๆ ของการเพาะเห็ด คือ การเปลี่ยนอาหารเลี้ยงเชื้อไปเรื่อย ๆ ตามระยะการเจริญเติบโต ดังนั้นเมื่อเชื้อลามเต็มขวดแล้ว ก็ต้องย้ายไปเลี้ยงที่ใหม่ที่ใหญ่กว่าและมีอาหารมากกว่า เพื่อให้เชื้อเพิ่มจำนวน ซึ่งเรียกว่า “การบ่มเชื้อ” ที่เอิร์ธลิ่งเลี้ยงเชื้อด้วยเศษไม้ยางและกากถั่วเหลืองที่นึ่งฆ่าเชื้อนานมากกว่า 8 ชั่วโมง บรรจุในถุงแบบพิเศษในอัตราเชื้อ 1 ขวด (200 กรัม) / 1 ถุง (5 กิโลกรัม) จากนั้นซีลปิดปากถุงให้สนิท ได้เป็น “ก้อนเชื้อรา (Mycelium Blocks)” บ่มทิ้งไว้ 10 วัน ก็พร้อมย้ายเข้าห้องเลี้ยงระบบปิด เตรียมกรีดถุงให้เห็ดออกดอกต่อไป
การเขี่ยเชื้อและการบ่มเชื้อต้องทำในห้องแล็บเพื่อความสะอาดและป้องกันการปนเปื้อน เชื้อที่เขี่ยแล้วจะถูกเก็บในที่เย็นเพื่อทำให้เชื้อหยุดเติบโต
ข้อแตกต่างของการเพาะเห็ดใน Mycelium Blocks คือมีอาหารให้เชื้อกินได้เยอะกว่า เห็ดจะโตมากกว่า มีขนาดใหญ่กว่า นอกจากนี้วิธีการซีลปิดปากถุงด้วยเทคนิค Mega Block จะป้องกันไม่ให้มีอากาศหรือสิ่งแปลกปลอมเข้าไปปนเปื้อนได้ เชื้อจะเดินได้ไวกว่าหลายเท่า
เลี้ยงยังไงให้ได้ผล
การเลี้ยงในระบบปิดจะช่วยให้ควบคุมคุณภาพของเห็ดได้ตามต้องการทั้งเรื่องขนาด สี และกลิ่น ในห้องเลี้ยงจะคุมอุณหภูมิอยู่ที่ 16-20 องศาเซลเซียส ความชื้นในอากาศ 85-90% เปิดไฟ LED Day Light ตลอด 24 ชั่วโมง เพื่อให้ได้เห็ดสีเข้ม
การให้น้ำใช้ระบบพ่นหมอกเพื่อความสะดวกในการทำงาน โดยไม่ต้องใช้คนเข้าไปรดน้ำในห้องเพาะเลี้ยงช่วยรักษาความสะอาดและปลอดเชื้อ โดยใช้น้ำ RO เพื่อความมั่นใจของผู้บริโภค และใช้ระบบตั้งเวลาทำงานของเครื่องพ่นหมอกตามสภาพอากาศด้านนอกห้อง เพราะถ้าในห้องมีอุณหภูมิต่ำเกินไปเห็ดจะโตช้าลง แต่จะมีหัวเฉพาะที่พ่นหมอกตลอดเวลาเพื่อควบคุมความชื้นในห้องเลี้ยง
การเลี้ยงในระบบปิดช่วยให้ประหยัดพื้นที่และแรงงานคน แม้พื้นที่จำกัดแต่เอิร์ธลิ่งสามารถผลิตเห็ดได้อย่างต่ำ 30 กิโลกรัม / วัน หรือ 300-400 กิโลกรัม / สัปดาห์ สูงสูดคือ 600 กิโลกรัม / สัปดาห์ ในช่วงเทศกาลกินเจ โดยจะตัดเห็ด 2 รอบ ตอนเช้าและตอนเย็น
“ที่นี่เราจะตัดเห็ดแค่ 2 รอบปลูก เพื่อให้ได้เห็ดที่มีคุณภาพดีที่สุด ซึ่งจริงๆ แล้วสามารถเก็บได้ถึง 5-9 รอบ แต่ทุกครั้งที่ตัดเห็ดที่งอกใหม่น้ำหนักจะหายไปกว่าครึ่ง และคุณภาพจะดร็อปลง เห็ดแต่ละชนิดจะใช้ระยะเวลาในการเติบโตที่ต่างกัน โดยเฉลี่ยจะใช้เวลา 10-15 วันก็พร้อมเก็บ เลี้ยงต่ออีก 14 วัน ก็เก็บรอบที่ 2 ได้” คุณต้อกล่าว
เห็ดหัวลิงจะใช้เวลา 15-20 วัน จึงจะเก็บได้ แต่มีข้อดีที่เมื่อถึงอายุพร้อมเก็บจะสามารถชะลอเวลาเก็บได้อีก 3-4 วัน ในขณะที่ชนิดอื่นต้องเก็บทันที เห็ดที่ถูกตัดมาแล้วจะถูกเก็บไว้ในตู้เย็นได้อีกไม่เกิน 24 ชั่วโมงก่อนส่งให้ลูกค้าเพื่อความสดใหม่ ถ้าเกินเวลาจะถูกส่งไปแปรรูป
วิธีกรีดถุงให้เห็ดงอกและทำให้ได้ผลผลิตเห็ดที่มีขนาดใหญ่ คือการกรีดเปิดถุงขึ้นกับชนิดของเห็ด รอยกรีดจะมีผลกับรูปลักษณ์ของเห็ดที่งอกออกมา เช่น ถุงที่ปลูกเห็ดนางนวลจะกรีดเป็นรอยยาว เห็ดที่งอกออกมาจะมีรูปร่างสวยคล้ายครัวซองต์ เก็บง่าย และแพ็คใส่กล่องแล้วสวย
เห็ดที่มีดีมากกว่ากินสด
เอิร์ธลิ่งเพิ่งเปิดตัวเมื่อปลายปีที่แล้วด้วยกลยุทธการตลาดแบบ “door to door” ส่งเห็ดเดลิเวอรี่ ไปตามร้านอาหารและโรงแรมต่าง ๆ ที่เป็นกลุ่มเป้าหมาย โดยไม่แจ้งล่วงหน้าให้ทราบและยังไม่มีใครรู้จักที่ไปที่มา เป็นการวัดดวง ซึ่งได้ผลเพราะเกิน 50 % ติดต่อกลับมาตามเอกสารที่แนบไป ซึ่งตอนนี้ก็ยังใช้วิธีนี้อยู่
“เราขายความสด และสินค้าต้องถึงมือลูกค้าภายใน 1 ชั่วโมง” นี่คือหัวใจสำคัญของเอิร์ธลิ่ง ปัจจุบันส่งเห็ดสดให้ร้านอาหารชั้นนำในกรุงเทพฯ กว่า 100 ร้าน และมีลูกค้าบางส่วนจากที่เขาได้ไปทานอาหารที่ร้านแล้วตามมาที่ฟาร์ม ซึ่งเพิ่มจำนวนมากขึ้นเรื่อย ๆ ที่นี่มีสินค้าและบริการหลากหลายไม่ว่าจะเป็น
เห็ดสด ที่คุณสามารถเข้ามาซื้อที่ฟาร์มและบริการส่งทั้งในกรุงเทพฯ และต่างจังหวัด กล่องเล็กขนาด 1-2 กิโลกรัม กล่องใหญ่มากกว่า 2 กิโลกรัม สามารถเลือกชนิดได้ โดยคิดราคาตามน้ำหนัก เฉลี่ยอยู่ที่ 680-780 บาท / กิโลกรัม
Mycelium Blocks (ก้อนเชื้อรา) ที่คุณสามารถเลือกชนิดเห็ดได้ แต่ถ้าให้แนะนำเลี้ยงง่ายที่สุดคือเห็ดนางนวล แค่หาที่วางให้เขาโดยไม่จำเป็นต้องเป็นห้องแอร์ ยกเว้นเห็ดหัวลิงที่ชอบอากาศเย็นและเลี้ยงยากกว่า
สินค้าแปรรูป ที่มีทั้งแคปซูลเห็ดสกัดบำรุงสุขภาพ กัมมี่เห็ด ผงเห็ด กาแฟผสมเห็ด เห็ดอบแห้ง และน้ำผึ้งผสมผงเห็ดที่ล้วนแต่มีประโยชน์ และมีรายงานวิจัยรับรองว่ามีสรรพคุณทางยามากมาย และล่าสุดกับเห็ดดอง ที่คอลแลปส์กับ The Serial Pickler ผู้ชำนาญเรื่องการดองโดยตรง
เอิร์ธลิ่งบอกมาว่าจะไม่หยุดพัฒนา ยังคงตามหาเห็ดชนิดใหม่ๆ มาเพาะเลี้ยง เช่น เห็ดเกาลัด (Freckled Chestnut Mushrooms) และเพิ่มผลิตภัณฑ์ที่มีประโยชน์ในรูปแบบต่าง ๆ พร้อมขยับขยายพื้นที่ปลูกไปต่างจังหวัดเพื่อตอบรับลูกค้าที่สนใจมากขึ้น
สำหรับผู้ที่อยากเข้าชมฟาร์ม สามารถบุคกิ้งผ่านเว็บไซต์ ทางฟาร์มยินดีต้อนรับเพราะเป้าหมายของคุณอเล็กซ์และคุณแซมคือทำให้เอิร์ธลิ่งเป็นศูนย์การเรียนรู้ ถ่ายทอดประสบการณ์และความรู้ที่มีให้กับทุกคน
ถามข้อมูลเพิ่มเติม หาความรู้เกี่ยวกับประโยชน์และสรรพคุณทางยาของเห็ด รวมถึงติดตามข่าวสารของ Earthling Mushroom Farm ได้ที่
- Page · Earthling Mushroom Farm
- Website : earthlingsuperfoods.com
- Line ID : @earthling.thai
- โทร. 064-165-8087
เรื่อง : วชิรพงศ์ หวลบุตตา
ภาพ : ธนายุต วิลาทัน
