วิธีปลูกถั่วพุ่มวิจิตร เป็นพันธุ์ถั่วพุ่มที่ได้รับความนิยม มีลักษณะเป็นพุ่ม ไม่ต้องทำค้าง สามารถปลูกได้ในกระถาง และให้ฝักสีเขียวสด เนื้อเยอะ ฝักยาวประมาณ 30 เซนติเมตร กินได้ทั้งฝัก เนื้อเยอะ มีรสหวานนิด ๆ เหมาะสำหรับคนที่มีพื้นที่น้อย สามารถปลูกลงกระถางได้
ชื่อสามัญ: ถั่วพุ่มวิจิตร
ชื่อท้องถิ่น: –
วิธีปลูกถั่วพุ่ม ถั่วฝักยาวพุ่มวิจิตร
- การเพราะเมล็ด แช่เมล็ดในน้ำอุ่น 2–3 ชั่วโมง เพื่อกระตุ้นงอก แล้วผึ่งให้แห้งก่อนหว่าน ใช้เมล็ดพันธุ์คุณภาพจากศรแดงหรือแหล่งที่เชื่อถือได้ การปลูกถั่วพุ่มจะใช้เมล็ดพันธุ์ 8–10 กิโลกรัมต่อไร่ โดยจำนวนต้นต่อไร่ โดยทั่วไปจะปลูกได้ประมาณ 13,000–16,000 หลุม/ต้น หยอดเมล็ดลงถาดหรือแปลงเพาะ ให้ลึกกว่าเมล็ด 2 เท่า หยอดหลุมละ 1 เมล็ด รดน้ำเล็กน้อย รักษาความชื้นดี เมล็ดงอกภายใน 3-5 วัน เมื่ออายุประมาณ 10–15 วัน หรือมีใบจริง 2–3 ใบ พร้อมย้ายปลูก
- การเตรียมแปลง เลือกพื้นที่ที่ได้รับแสงแดดจัด ดินร่วนหรือดินร่วนปนทราย ระบายน้ำดีพรวนดินลึก 20–30 เซนติเมตร ผสมปุ๋ยคอกหรือหมักเพื่อปรับปรุงดินให้โปร่งระบายน้ำดี ระยะปลูกประมาณ 50 เซนติเมตร ระยะแถวห่าง 75-100 เซนติเมตร ควรย้ายปลูกต้นกล้าในช่วงเช้าตรู่หรือเย็น เพื่อลดความเครียดจากแสงแดด รดน้ำหลังปลูกให้ชุ่ม สำหรับคนที่มีพื้นที่น้อยสามารถปลูกลงกระถางได้ แต่กระถางควรมีขนาด 10 นิ้วขึ้นไป เพื่อให้ต้นถั่วพุ่มวิจิตรได้เจริญเติบโตเต็มที่ หรือสำหรับคนที่มีพื้นที่จะใช้วิธีการยกร่องหรือหว่านปลูกแถวตรง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความสะดวกในการดูแล
- การปลูก ระยะปลูก (แถวคู่) โดยระยะห่างระหว่างต้น: 20–25 ซม. และระยะห่างระหว่างแถว: 50–60 ซม. หยอดเมล็ด 2–3 เมล็ดต่อหลุม ลึกประมาณ 2–3 ซม โดยใช้เมล็ดพันธุ์ประมาณ 8–10 กก./ไร่ โดยหลังงอก 7–10 วัน เว้นเมล็ดไว้ต้นที่แข็งแรงที่สุด 1–2 ต้นต่อหลุม
- การให้น้ำ ให้น้ำทันทีหลังปลูก ระยะต้นอ่อน (1–3 สัปดาห์แรก) จะต้องให้น้ำทุก 2 วัน หลังจากนั้นให้น้ำสัปดาห์ละ 2–3 ครั้ง หรือเมื่อดินแห้ง โดยระวังอย่าให้แฉะเกินไป เพราะถั่วพุ่มไม่ชอบน้ำขัง
- การใส่ปุ๋ย การใส่ปุ๋ยในการปลูกถั่วพุ่มควรเริ่มตั้งแต่ก่อนปลูก โดยการรองพื้นด้วยปุ๋ยสูตรเสมอ เช่น 15-15-15 หรือ 13-13-21 ในอัตราประมาณ 25 กิโลกรัมต่อไร่ เพื่อปรับสภาพดินให้มีธาตุอาหารครบถ้วนและส่งเสริมการงอกและเจริญเติบโตของต้นกล้า หลังจากต้นถั่วมีอายุได้ประมาณ 15 วัน ให้ใส่ปุ๋ยยูเรีย (สูตร 46-0-0) ในอัตรา 10–15 กิโลกรัมต่อไร่ เพื่อกระตุ้นการเจริญของใบและลำต้น เมื่อเริ่มเข้าสู่ระยะออกดอก ควรใส่ปุ๋ยที่มีโปแตสเซียมสูง เช่น 12-24-12 หรือ 8-24-24 เพื่อเร่งการสร้างดอกและฝัก และช่วยให้ฝักมีคุณภาพดีขึ้น โดยทุกครั้งที่ใส่ปุ๋ยควรใส่ห่างจากโคนต้นเล็กน้อย แล้วกลบดินบาง ๆ เพื่อป้องกันการสูญเสียธาตุอาหารจากการระเหยหรือชะล้าง
- การจัดการวัชพืชและการพรวนดิน ควรกำจัดวัชพืชทุก 1–2 สัปดาห์ โดยเฉพาะในช่วงที่ต้นยังเล็ก เพื่อไม่ให้วัชพืชมาชิงธาตุอาหารและแสงแดด การพรวนดินรอบ ๆ โคนต้นช่วยให้ดินโปร่ง รากสามารถหายใจได้สะดวก และส่งผลให้ต้นถั่วเติบโตแข็งแรงยิ่งขึ้น อีกทั้งยังควรคลุมดินด้วยฟางหรือหญ้าแห้งเพื่อช่วยลดการระเหยของน้ำในดิน และช่วยควบคุมการเติบโตของวัชพืชได้ดีอีกทางหนึ่ง
- การป้องกันโรคและแมลง: โรคและแมลงศัตรูพืชที่มักพบในการปลูกถั่วพุ่ม ได้แก่ โรครากเน่า โรคใบจุด และโรคใบไหม้ รวมถึงแมลงที่สำคัญ เช่น เพลี้ยไฟ หนอนเจาะฝัก และด้วงถั่ว การป้องกันโรคและแมลงควรใช้วิธีแบบผสมผสาน เช่น การปลูกพืชหมุนเวียนกับพืชอื่นเพื่อตัดวงจรโรค การใช้สารชีวภัณฑ์อย่างบาซิลลัส ทูริงเจียนซิส (Bt) หรือไตรโคเดอร์มา เพื่อควบคุมแมลงและเชื้อราตามธรรมชาติ และอาจใช้กับดักแสง หรือสารสกัดสมุนไพรจากสะเดาในการไล่แมลงเพื่อให้ผลผลิตปลอดภัยและลดการใช้สารเคมี
- สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ดินที่ให้ถั่วพุ่มวิจิตรเจริญเติบโตได้ดี ควรมีความร่วนระบายดี pH ประมาณ 6.0–6.8 อุณหภูมิที่เหมาะสมประมาณ 25–35 °C พื้นที่ปลูกควรได้รับแสงเต็มวัน 6–8 ชั่วโมง
- การเก็บเกี่ยว: การเก็บเกี่ยวฝักถั่วพุ่มแบ่งเป็นสองระยะ คือ หากต้องการบริโภคฝักสด ควรเก็บเกี่ยวเมื่อฝักเต่งเต็มที่แต่ยังไม่แก่จัด โดยทั่วไปอยู่ในช่วงอายุประมาณ 45–55 วันหลังปลูก และควรเก็บทุก 3–4 วัน เพื่อให้ต้นยังคงออกฝักใหม่ได้อย่างต่อเนื่อง สำหรับผู้ที่ต้องการเก็บเมล็ดแห้ง ควรรอจนฝักเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลและแห้งสนิท ซึ่งมักใช้เวลาประมาณ 70–90 วันหลังปลูก จากนั้นจึงตัดต้นมาตากแดดให้แห้งสนิทก่อนนวดเพื่อแยกเมล็ดออกมา
