วิธี แยกเพศมะละกอ เพื่อแก้ข้อสงสัย “ทำไมมันไม่ติดลูก” และ “เก็บเมื่อไหร่ดี” พร้อมกับคำอธิบายทางวิทยาศาสตร์รองรับอยู่
ในการ ปลูกมะละกอ ต้อง แยกเพศมะละกอ ให้ได้ โดยต้นมะละกอสามารถผลิตดอกที่มีลักษณะดอกได้ 3 ชนิด โดยมะละกอ 1 ต้นจะสามารถผลิตดอกได้เพียงชนิดเดียวเท่านั้นคือ ต้นที่มีดอกเพศผู้ (male flower) ดอกเพศเมีย (female flower) หรือดอกสมบูรณ์เพศที่มีทั้งเพศผู้และเพศเมียในดอกเดียวกัน (hermaphrodite flower) หรือที่นิยมเรียกกันทั่วไปว่าดอกกะเทย มะละกอที่สามารถติดลูกได้คือมะละกอที่มีดอกเพศเมียที่ได้รับการผสม และต้นที่มีดอกสมบูรณ์เพศ เท่านั้นค่ะ
แต่ในธรรมชาติเราอาจเจอต้นตัวผู้ที่สามารถติดผลได้เช่นกัน แต่จะน้อยมาก ถ้าที่บ้านใครปลูกมะละกอแล้วมีแต่ต้นตัวเมีย ก็อาจจะไม่ติดผลได้เช่นกันนะคะ ต้องหาต้นที่มีดอกเพศผู้หรือดอกสมบูรณ์เพศมาปลูกเพื่อเพิ่มจำนวนละอองเกสร (pollen) บางครั้งอากาศร้อนมากเกินไปก็มีผลทำให้ดอกเปลี่ยนเพศได้เช่นกัน หากอากาศร้อนและแห้งมากเกินไป (อุณหภูมิสูงกว่า 35̊ C) จะทำให้ดอกสมบูรณ์เพศสามารถเปลี่ยนเป็นดอกเพศผู้ได้ และเป็นอีกเหตุผลหนึ่งที่มะละกอไม่ติดลูกได้ค่ะ
สำหรับวิธีการแยกเพศมะละกอจริง ๆ แล้ว ไม่สามารถแยกเพศขณะที่เป็นเมล็ดหรือต้นกล้าด้วยตาเปล่า แต่ในเชิงเทคนิคสามารถทำได้ตั้งแต่ระยะต้นกล้า โดยใช้วิธีตรวจเพศด้วยเครื่องหมายดีเอ็นเอ (DNA Markers) ซึ่งนิยมใช้ในการปรับปรุงพันธุ์พืชในงานวิจัย แต่เกษตรกรทั่วไปจะใช้วิธีปลูกหลุมละ 3-5 ต้น เมื่อมะละกออายุได้ราว 4-6 เดือน เริ่มออกดอกจจะสามารถแยกเพศมะละกอได้ถึงเวลานั้นจึงตัดต้นที่ไม่ต้องการทิ้งไปนอกจากเพศมะละกอจะเป็นตัวบอกการติดผลแล้ว ยังมีผลต่อลักษณะรูปทรงของผลมะละกอด้วย ข้อสังเกตคือผลที่เกิดจากต้นเพศเมียจะมีลักษณะอ้วนป้อม ขณะที่ผลจากต้นสมบูรณ์เพศจะมีลักษณะยาวเป็นทรงกระบอก ซึ่งเป็นที่นิยมในท้องตลาดมากกว่า
ส่วนคำถามเรื่องการเก็บเกี่ยวเพื่อรับประทานผลสุก เราสามารถเก็บได้ตั้งแต่ตอนที่ผลที่ต้นเริ่มมีแต้มสีเหลืองที่ผลค่ะ มะละกอเป็นพืช Climacteric Fruit หรือผลไม้ที่สามารถบ่มให้สุกได้หลังจากเก็บเกี่ยวมาแล้ว จากงานวิจัยพบว่าถ้าเราทิ้งให้มะละกอสุกคาต้นจะได้ปริมาณความหวานที่สูงมากกว่าการเก็บผลเขียวมาบ่มให้สุกค่ะ แต่บางครั้งการเก็บระยะผลสุกคาต้นก็อาจจะทำได้ยากเนื่องจากปัญหาเรื่องสัตว์มากัดกินผลสุก เช่น กระรอก (ถ้าเป็นที่ออสเตรเลียจะมีปัญหาค้างคาวกินผลไม้เยอะมาก) ทำให้ต้องเก็บผลก่อนระยะผลสุกคาต้น ทางทีมวิจัยพบว่าการเก็บผลที่ระยะผลที่ผิวมีสีเหลือง 50% ขึ้นไป (ระยะ 3) เมื่อผลพัฒนาเป็นผลสุกก็สามารถพัฒนาความหวานได้ระดับที่ไม่แตกต่างกับผลสุกคาต้น
เรื่องและภาพ : ดร. ชัชมาศ กาญจนอุดมการ
