ปลูกเฟิน

เฟิน เป็นไม้ประดับที่นิยมปลูกประดับสวน โดยเฉพาะบริเวณที่ร่มรำไร ให้บรรยากาศของสวนสไตล์เมืองร้อนที่ดูชุ่มเย็น เฟินที่ใช้เป็นไม้ประดับมีหลายชนิด หลายพันธุ์ ส่วนใหญ่ปรับปรุงพันธุ์ให้เหมาะกับสภาพแวดล้อม เลี้ยงง่าย โตเร็ว ขอเพียงเข้าใจลักษณะนิสัยของเฟิน และดูแลอย่างถูกวิธี

วัสดุปลูก อย่างที่กล่าวไปแล้วว่า เฟินที่นิยมใช้เป็นไม้ประดับมีหลายชนิด ทั้งชนิดที่เป็นเฟินดิน เฟินหิน เฟินอิงอาศัย เฟินน้ำ ฯลฯ ซึ่งแต่ละชนิดก็ใช้วัสดุปลูกที่แตกต่างกัน ตามลักษณะการอยู่อาศัยในธรรมชาติ

 เฟินดิน คือเฟินที่เจริญเติบโตอยู่บนพื้นป่าที่ชุ่มชื้น มีซากใบไม้ผุทับถมกัน เช่น เฟินก้านดำ เฟินนาคราช เฟินกีบแรด เป็นเฟินที่ใช้ “ดิน” เป็นวัสดุปลูก แต่จะผสมทรายหยาบ ปุ๋ยคอก ใบไม้ผุ ฯลฯ เพื่อให้เนื้อดินโปร่ง ระบายน้ำและอากาศได้ดี ตามแบบที่เฟินแต่ละพันธุ์ต้องการ

• Tips สูตรดินปลูกเฟิน โดย รศ.มล.จารุพันธุ์ ทองแถม
  ดินตะกอนหรือดินร่วน 1 ส่วน
  ทรายหยาบ 1 ส่วน
  อินทรียวัตถุ เช่น ปุ๋ยคอก ใบไม้ผุ 4 ส่วน
  สัดส่วนนี้เปลี่ยนแปลงได้ตามความชอบของเฟินแต่ละชนิด 

เฟินหิน เช่น กระแตไต่ไม้ เฟินก้านดำและเฟินไมโครซอรัมบางชนิด เฟินพวกนี้มีรากแข็งแรงเกาะพื้นผิวหินหรือหยั่งรากลึกไปตามซอกหินที่ชุ่มชื้นได้ การปลูกนอกจากใช้ดินสูตรเดียวกับเฟินดินแล้ว ยังต้องเพิ่มกรวดหรืออิฐมอญทุบอีก ½ -1 ส่วนด้วย

เฟินอิงอาศัย คือ เฟินที่อาศัยอยู่ตามลำต้นหรือกิ่งก้านของไม้ใหญ่ เช่น เฟินชายผ้าสีดา กระแตไต่ไม้ เฟินเขากวาง เมื่อนำมาปลูกในสวนจะนิยมปลูกในกระเช้าไม้หรือกระถางกล้วยไม้ โดยมีสูตรคือ
กาบมะพร้าวสับหรือกาบ (ราก) เฟินชายผ้าสีดาสับ 3 ส่วน
ถ่านทุบขนาดเล็ก 1 ½ ส่วน
ใบไม้ผุ 1 ½ ส่วน
ในกรณีที่ต้องการให้เกาะกับหลักหรือต้นไม้ ใช้เชือกหรือลวดมัดต้นเฟินให้แนบกับหลักหรือต้นไม้

ความชื้นในอากาศ เฟินส่วนใหญ่ชอบความชื้นในอากาศ 60-80 เปอร์เซนต์ในเวลากลางวัน เพื่อให้ใบไม่เหี่ยวเฉา เฟินจึงเหมาะปลูกร่วมกับต้นไม้อื่นๆ นอกจากนี้พื้นที่ปลูกควรมีอากาศถ่ายเทได้ดี ไม่เป็นบริเวณที่มีลมแรงตลอดเวลา หรืออยู่ในทิศทางลม เพราะจะทำให้ทรงพุ่มไม่สวยและใบเหี่ยวได้ง่าย

 แสงแดด พืชทุกชนิดต้องการแสงแดดเพื่อการเจริญเติบโต เฟินก็เช่นกัน เฟินบางชนิดชอบแสงแดดจัด บางชนิดชอบแสงรำไร แต่ส่วนใหญ่เฟินต้องการแสงแดด 40-50 เปอร์เซนต์ คือไม่จัดมากและไม่ร่มมาก จึงสามารถปลูกไว้ใต้ร่มไม้ใหญ่ หรือตามระเบียงบ้านให้ได้รับแสงบ้าง แต่ไม่ใช่ตากแดดเป็นเวลานาน เพราะแสงแดดที่จัดอาจทำให้เฟินบางชนิดใบไหม้ ผิวใบหยาบกร้าน ไม่สวยงาม

Tips
เฟินชอบแดด เช่น ข้าหลวงหลังลาย ปรงไข่ จอกหูหนู เฟินใบมะขามบางชนิด กระแตไต่ไม้ เฟินนาคราชใบหยาบ
เฟินชอบร่ม เช่น เฟินกีบแรด หัสดำ เฟินใบตำลึง เฟินปีกแมลงทับ เฟินพลาสติก ฮอลลี่เฟิน

น้ำ เฟินต้องการความชื้นสูง ดังนั้นน้ำจึงเป็นปัจจัยสำคัญ น้ำที่ใช้รดเฟินควรเป็นน้ำสะอาด มีค่าความเป็นกรด-ด่าง (pH)ประมาณ 6-6.5 และไม่เป็นน้ำกร่อย การปลูกเฟินในบ้านทั่วไป ใช้น้ำประปาเป็นหลัก แต่ควรกักน้ำไว้หนึ่งคืน เพื่อให้น้ำเย็นก่อนนำมารด จะช่วยให้เฟินเจริญงอกงามดี

การรดน้ำ หากเป็นฤดูร้อน ควรรดน้ำทุกวันเช้า-เย็น ถ้าเป็นฤดูฝนหรือฤดูหนาวให้รดทุก 2 วัน เฟินบางชนิดพักตัวในฤดูหนาว ควรพักการให้น้ำหรือรดน้ำเพียงเล็กน้อย แล้วรอจนพ้นฤดูหนาวจึงให้น้ำอีกครั้ง

• Tips เทคนิคการรดน้ำ
  – รดน้ำให้รอบโคนต้น จนกว่าน้ำจะไหลออกจากก้นกระถาง อย่ารดน้ำที่ด้านใดด้านหนึ่ง เพราะต้นจะได้รับน้ำไม่เพียงพอ ทำให้ใบเหี่ยวเฉาได้
  – ถ้าวัสดุปลูกยังชื้นอยู่ ไม่ควรรดน้ำอีก
  – การรดน้ำในช่วงเย็น ควรทำต่อนที่ยังมีแสงอยู่บ้าง เพื่อให้นำ้ที่ค้างอยู่บนใบและต้นแห้งก่อนฟ้ามืด

ภาชนะปลูก ก็ใช้เหมือนๆ กับพืชชนิดอื่น ซึ่งก็มีทั้งที่ทำจากดินเผา ไม้ พลาสติก หรือวัสดุเหลือใช้อื่นๆ การเลือกขนาดภาชนะปลูกเฟิน ควรมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางไม่เกินหนึ่งในสามของความสูงต้นเฟิน เพื่อป้องกันไม่ให้เฟินได้รับน้ำมากเกินไป

ข้อมูลจาก มือใม่หัดปลูกเฟิน โดย อุไร จิรมงคลการ สำนักพิมพ์บ้านและสวน

สงวนสิทธิ์โดย บจม.อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง ใช้เพื่อเผยแพร่ทางอินเตอร์เนต ห้ามทำซ้ำหรือดัดแปลงด้วยวิธีการอื่นใดโดยไม่ได้รับอนุญาต