การปลูกพืชไม่ใช้ดิน (Soilless Culture) นับว่าเป็นเทคโนโลยีเกษตรที่เข้ามา เป็นทางเลือกให้กับเกษตรกร ช่วยให้ไม่ต้องมากังวล เรื่องศัตรูทางดิน รวมถึงพื้นที่ที่ไม่สามารถปลูกพืชก็สามารถปลูกได้ อีกทั้ง ยังทำให้สามารถควบคุมคุณภาพในการผลิตได้ดีมากขึ้น โดย ใช้สารอาหาร หรือ ปุ๋ยที่อยู่ในรูปแบบของน้ำ มาทดแทนแร่ธาตุต่างๆ ที่อยู่ในดิน
หนึ่งในระบบปลูกที่ไม่ใช้ดิน และ เป็นที่แพร่หลายมากที่สุด คือ การปลูกแบบไฮโดรโปนิกส์ แต่รู้ไหมว่า ยังมีระบบอื่นที่ การปลูกพืชไม่ใช้ดิน ได้มีการนำมาประยุกต์ใช้ และ พัฒนา ทำให้สามารถปลูกพืชได้หลากหลายชนิดมากขึ้น ซึ่งจะมีระบบปลูกแบบไหนที่เหมาะกับพืชชนิดใดบ้างนั้น ตามมาดูกันเลย
1 I การปลูกพืชไม่ใช้ดิน : การปลูกแบบน้ำลึก (Deep Flow Technique : DFT)
เป็นระบบปลูกพืชด้วยไฮโดรโปนิกส์ โดยใช้รางปลูกที่รากของพืช แช่อยู่ในสารละลายธาตุอาหารที่ระดับความลึกตามที่กำหนดตลอดระยะเวลาการเพาะปลูก มีการเป่าอากาศ หรือ ใช้ท่อเวนจูรีดูดอากาศผสมกับน้ำ เพื่อเพิ่มปริมาณออกซินเจนในสารละลายธาตุอาหาร
- เหมาะสำหรับปลูก ผักสลัด และ ผักสวนครัว เช่น กรีนคอส บัตเตอร์เฮด กรีนโอ๊ก เรดโอ๊ก ฟิลเลซ์ไอซ์เบิร์ก ปัตตาเวีย ร็อกเก็ต ผักกาดหอม ผักบุ้ง กะเพรา โหระพา แมงลัก ผักชี ใบเตย
2 I การปลูกพืชไม่ใช้ดิน : แบบสารละลายไหลบาง (Nutrient Film Technique : NFT)
เป็นระบบปลูกพืชด้วยไฮโดรโปนิกส์ ที่ให้สารละลายธาตุอาหารในรูปของเหลวแบบฟิล์มบางสม่ำเสมอกัน และ ไหลตลอดเวลาที่เพาะปลูก สารละลายที่ผ่านรากพืชจะถูกหมุนเวียนกลับมาใช้ใหม่
- เหมาะสำหรับปลูก ผักสลัด เช่น กรีนคอส บัตเตอร์เฮด กรีนโอ๊ก เรดโอ๊ก ฟิลเลซ์ไอซ์เบิร์ก ปัตตาเวีย ร็อกเก็ต ผักกาดหอม
3 I การปลูกพืชไม่ใช้ดิน : ไฮโดรโปนิกส์แนวตั้ง
รางปลูกแนวตั้ง สารละลายธาตุอาหารพืชจะถูกหยด หรือ พ่นจากด้านบนรางปลูกลงมาเลี้ยงรากพืชด้านล่าง
- เหมาะสำหรับปลูก ผักสลัด เช่น กรีนคอส บัตเตอร์เฮด กรีนโอ๊ก เรดโอ๊ก ฟิลเลซ์ไอซ์เบิร์ก ปัตตาเวีย ร็อกเก็ต ผักกาดหอม
- รู้จักกับ HOKA Farm ปลูกผักแนวตั้ง
4 I การปลูกพืชโดยพ่นสารละลายใต้โคนรากพืช (Aeroponics)
เป็นการปลูกพืชโดยให้รากพืชลอยอยู่ในอากาศ แล้วพ่นละอองสารละลายธาตุอาหารไปสัมผัสกับรากพืช โดยมีระบบการตั้งเวลา หรือ คอมพิวเตอร์ควบคุมให้รากพืชสัมผัสสารละลายอย่างต่อเนื่อง ตามความต้องการของพืช แต่มีข้อจำกัด ที่รากพืชอาจแห้งจากการอุดตันของหัวพ่น และ ยังไม่เป็นที่แพร่หลายมากนัก
- เหมาะสำหรับปลูกผักสลัด เช่น กรีนคอส บัตเตอร์เฮด กรีนโอ๊ก เรดโอ๊ก ฟิลเลซ์ไอซ์เบิร์ก ปัตตาเวีย ร็อกเก็ต ผักกาดหอม
5 I การปลูกพืชโดยใช้วัสดุปลูก (Substrate Culture)
เป็นการปลูกพืชในวัสดุปลูกชนิดต่างๆ ที่ไม่ใช่ดิน เช่น กรวด ทราย เพอร์ไลท์ เวอร์มิคูไลท์ พีตมอส ขุยมะพร้าว เป็นต้น เรียกรวมกันว่าซับสเตรต (Substrate) วัสดุปลูกมีหน้าที่ช่วยพยุงลำต้น และ ดูดซับสารละลายธาตุอาหารเก็บไว้ให้พืช โดยพืชจะได้รับสารละลายธาตุอาหารด้วยการรดหรือหยด และ สามารถทำได้หลากหลายรูปแบบ
- Flood and Drain เป็นระบบปลูกพืชแบบน้ำขึ้นน้ำลง โดยปลูกพืชในวัสดุปลูก และ มีภาชนะบรรจุสารละลายอยู่ด้านล่างใช้ปั๊มน้ำชนิดตั้งเวลา ปั๊มสารละลายขึ้นไปหล่อเลี้ยงกระบะปลูก เมื่อปั๊มหยุดทำงาน สารละลายจะไหลกลับลงสู่ภาชนะด้านล่าง จากนั้นน้ำจะถูกปั๊มกลับขึ้นไปในกระบะปลูกใหม่ หมุนเวียนอย่างต่อเนื่อง
- สามารถปลูกพืชผักได้หลากหลายชนิด เช่น ผักสลัด ผักสวนครัว สมุนไพรฝรั่ง ผักทานดอกและผล
- Trough ชนิดรางปลูก ตัวรางปลูกเป็น พลาสติก ไม้ หรือ คอนกรีต เหมาะสำหรับปลูก พริก มะเขือเทศ สตรอว์เบอร์รี่
- Slab เป็นการปลูกด้วยวัสดุปลูก เช่น ร็อควูล (Rockwool) บรรจุสำเร็จรูปในถุงพลาสติกพอลิเอทิลีน นิยมใช้กับการปลูกมะเขือเทศ พืชตระกูลแตง
- Dutch Bucket เป็นการปลูกในถัง โดยใช้ขุยมะพร้าว เพอร์ไลท์ หรือเวอร์มิคูไลท์เป็นวัสดุปลูก นิยมใช้กับการปลูกมะเขือเทศ พืชตระกูลแตง
- Pots การปลูกในกระถาง นิยมใช้กับการปลูกพืชที่มีขนาดเล็ก หรือ พืชอายุสั้น เช่น การเพาะกล้า หรือ พืชสมุนไพร การให้สารละลายธาตุอาหารเป็นในรูปแบบน้ำหยด
สำหรับใครที่สนใจอยากรู้เพิ่มเติม สามารถหาซื้อหนังสือ คู่มือปลูกพืชไม่ใช้ดินและอะควาโปนิกส์อย่างง่าย Easy Soilless Culture & Aquaponics กันได้เลย
